چگونه مرگ پدر یا مادر را بپذیریم؟ تحلیل روانشناسی
مرگ و فقدان والدین، جبران‌نشدنی‌ترین ضربه‌ای‌ست که بیشتر آدم‌ها آن را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند. گرچه گذر زمان، ورود افراد جدید به زندگی، وقوع اتفاقات مختلف و حتی بهره‌مندی از مشاوره افسردگی در پی عدم پذیرش شرایط، بتوانند التیام‌بخش باشند، اما به‌هیچ‌وجه درگذشت والدین را نمی‌توان با چیزی معاوضه کرد؛ همین موضوع در ناخودآگاه اکثر ماها ثبت شده است و کنارآمدن با این مسئله را دشوار و شدت سوگواری را سهمگین می‌کند.
کنار آمدن با غم از دست دادن پدر و مادر یکی از مشکل ترین احساسات دنیاست
هیچ‌کس از شما توقع ندارد که بلافاصله با این سوگ کنار بیایید؛ چرا که هیچ دستورالعملی وجود ندارد که شما را فورا از مرحله غم و اندوه خارج کند و همچنین قبول این اتفاق، نیازمند مراحلی‌ست که باید طی شوند. ما در ادامه این مطلب، به این مراحل از منظر روانشناسی نگاه کرده‌ایم تا بتوانیم بهترین، منطقی‌ترین و صدالبته علمی‌ترین راهکارها را پیش پای شما بگذاریم.
آن‌چه که ممکن است پس از مرگ والدین احساس کنید
· طیف وسیعی از احساسات را تجربه خواهید کرد
ممکن است احساساتتان کاملا سینوسی و لحظه‌ای باشند؛ یعنی لحظه‌به‌لحظه احساسات بسیار متفاوتی را تجربه کنید. این احساسات اغلب می‌توانند با یکدیگر تناقض داشته باشند که کاملا طبیعی‌ست. در کنار شوک، اندوه یا بی‌تفاوتی، ممکن است احساس پشیمانی، گناه یا عصبانیت داشته باشید. لازم است بدانید که در پی این حادثه غم‌انگیز، موجی از عواطف شما را در بر می‌گیرد که به‌ناچار در بین آن غوطه‌ور خواهید بود.
· احساس گم‌شدن خواهید کرد
پس از مرگ مادر یا پدر، ممکن است احساس گم‌شدن کنید. حتی ممکن است با وجود سن بالا و مسئولیت‌های متعدد اجتماعی، احساس کودکی کنید و به‌دنبال والدین خود بگردید. گمان می‌کنید دستی نامرئی شما را رها کرده است و دیگر مراقب شما نخواهد بود.
· عشق برایتان بی‌معنا خواهد شد
مرگ پدر یا مادر ممکن است به معنای فقدان کسی باشد که فکر می‌کرد شما خاص‌ترین آدم هستید و بدون قیدوشرط شما را دوست می‌داشت؛ حال که او دیگر حضور فیزیکی ندارد، ابراز عشق و محبت برایتان بی‌معنا خواهد شد.
· به‌شدت احساس پشیمانی می‌کنید
این مورد برای افرادی که عموما رابطه خوبی با والدین خود نداشته‌اند، بسیار رخ خواهد داد. این افراد عموما از اینکه نتوانستند رابطه‌ای خوب و پایدار با خانواده و پدر و مادر خود ایجاد کنند، به‌شدت احساس پشیمانی و گناه می‌کنند. در این مواقع، با گفتن «کاش» و «اگر»، شرایطی را در ذهن خود متصور می‌شوند که می‌توانستند رابطه‌ای محبت‌آمیز ایجاد کنند.
· ترس بر شما غلبه می‌کند
مرگ والدین می‌تواند مرگ شما را نزدیک‌تر به نظر برساند که این موضوع برایتان بسیار وحشت‌برانگیز خواهد بود. گاهی اوقات مردم از این می‌ترسند که نحوه مرگشان به همان شکلی باشد که والدینشان مردند.
· خاطرات کودکی بر باد می‌روند
مرگ والدین به این معنی هست شما ارتباط خود را با دوران کودکی‌تان از دست داده‌اید. پدر و مادر می‌توانند در مورد سال‌های اولیه زندگی‌مان با ما صحبت کنند و خاطرات آن دوران را به‌گونه‌ای به اشتراک بگذارند که هیچ‌کس دیگری قادر به انجام آن نخواهد بود.
· احساس آرامش می‌کنید
چنان‌چه از والدینی مراقبت می‌کنید که از یک بیماری سخت رنج می‌برند، ممکن است پس از مرگ آن‌ها احساس آرامش کنید؛ این خیلی عادی‌ست. سعی کنید نسبت به این آرامشی که دارید، احساس گناه نداشته باشید. تماشای رنج والدینتان سخت است و این بد نیست که بخواهید درد آن‌ها پایان یابد.
چگونه با اثرات مرگ پدر یا مادر کنار بیاییم؟
در بخش قبل به توضیح این موضوع پرداختیم که هنگام مواجهه با این اتفاق تلخ، چه احساساتی ممکن است به سراغ شما بیاید. اما اکنون نوبت به آن رسیده است تا به شما بگوییم چه کارهایی باید انجام دهید تا با مرگ عزیزان خود، کنار بیایید.
· بدانید آن‌چه که شما احساس می‌کنید، طبیعی‌ست
غم و اندوه پس از مرگ پدر و مادر وجود دارد؛ این یک امر طبیعی‌ست که احساسات افراد بر آن‌ها غالب شود. حتی ممکن است غمگین نباشید که باید بدانید این هم اشکالی ندارد. شاید شما فقط احساس آرامش دارید که دیگر پدر یا مادرتان دردی را تحمل نمی‌کند.
اندوه، دروازه‌ای را به روی سیل احساسات پیچیده و اغلب متضاد باز می‌کند. رابطه شما با والدینتان ممکن است چالش‌های زیادی داشته باشد، اما همچنان یک سجل مهم برای هویت شماست. آن‌ها شما را به دنیا آوردند یا به فرزندی پذیرفتند و بزرگ‌کردنتان را انتخاب کردند؛ پس آن‌ها اولین تکیه‌گاه شما در جهان محسوب می‌شوند و این بدیهی‌ست که با نبود آن‌ها، شکست در زندگی را تجربه کنید.
· اجازه دهید فقدان را به‌طور کامل تجربه کنید؛ مهم نیست چقدر طول بکشد
مردم با توجه به عواطف و شخصیت خود، نسبت به غم و اندوه واکنش نشان می‌دهند؛ اما مهم است که به خودتان اجازه دهید همه احساسات خود را بروز دهید. هیچ راه درستی برای سوگواری وجود ندارد. هیچ زمان مشخصی وجود ندارد که پس از آن به‌طور خودکار احساس بهتری داشته باشید؛ هیچ فهرستی برای این موضوع تهیه نشده است. پذیرش مرگ والدین، به خودی خود می‌تواند دشوار باشد.
شاید فکر کنید انکار احساسات، راهی مناسب برای رسیدن به بهبودی‌ست. همچنین ممکن است دیگران از شما انتظار داشته باشند که هرچه زودتر غم خود را دفن کنید و به زندگی عادی ادامه دهید. به خود یادآوری کنید که سوگواری، یک فرآیند دشوار و همچنین دردناک است. سعی کنید اجازه ندهید نظرات دیگران شما را تحت تاثیر قرار دهد.
· خاطراتتان را با دیگران به اشتراک بگذارید
صحبت‌کردن با اعضای خانواده و سایر عزیزان در مورد والدینتان در محیط خانه یا محل کار، می‌تواند به زنده نگه‌داشتن خاطره آن‌ها کمک کند. اگر فرزند دارید، می‌توانید درباره پدربزرگ و مادربزرگ آن‌ها داستان بگویید یا سنت‌های خانوادگی را که در دوران کودکی شما مهم بوده است، ادامه دهید.
خاطراتشان را با دیگران به اشتراک بگذارید
ممکن است در ابتدا یادآوری خاطرات دردناک باشد، اما سپس متوجه خواهید شد که با شروع داستان‌ها، اندوه شما کاهش می‌یابد. اگر احساس می‌کنید فعلا نمی‌توانید آشکارا در مورد والدین خود صحبت کنید، می‌توانید عکس‌هایی از زمان‌های خاص جمع‌آوری کنید یا نامه‌ای بنویسید که غم و اندوه خود را در مورد درگذشت آن‌ها ابراز کند.
البته همه افراد خاطرات مثبتی از والدین خود ندارند و مردم اغلب از به‌اشتراک‌گذاشتن خاطرات منفی در مورد افرادی که درگذشته‌اند اجتناب می‌کنند. با این حال، اگر هرگز درباره آن‌چه که اتفاق افتاده است صحبت نکرده‌اید، ممکن است پس از مرگ آن‌ها، بهبودی و بازگشت اعتمادبه‌نفس برای حرکت به سمت جلو برای شما سخت‌تر شود. در چنین شرایطی، رجوع به یک درمانگر و بهره‌بردن از مشاوره اعتماد به نفس، می‌تواند کمک قابل توجهی به شما کند.
· کاری را به یاد والدین خود انجام دهید
بسیاری از مردم متوجه این موضوع شده‌اند که یک‌سری از اقدامات خاص، سبب آرامش خودشان و طلب آمرزش والدینشان می‌شود. اقداماتی از جمله:
- گرفتن یک یادبود کوچک در خانه با عکس و یادگاری آن‌ها
- کاشت درخت یا گل مورد علاقه آن‌ها در حیاط خانه خود
- پذیرفتن حیوان خانگی یا گیاهان آپارتمانی آن‌ها
- انجام فعالیت‌های داوطلبانه یا سایر خدمات اجتماعی به یاد آن‌ها
- کمک به خیریه یا سازمان مورد علاقه آن‌ها
- احداث یک مدرسه، بیمارستان یا خیریه به یاد آن‌ها
- خواندن دعا در مناسبت‌های مذهبی برای آرامش روح آن‌ها
· والدینتان را ببخشید
با شنیدن خبر فوت پدر یا مادر، ممکن است احساس بی‌تفاوتی یا عصبانیت کنید. زندگی همیشه پاسخ‌هایی را که به دنبالش هستیم یا راه‌حل‌هایی را که می خواهیم، به ما نمی‌دهد. گاهی اوقات باید نتیجه‌گیری‌های ناکافی را هر چند ناتمام یا دردناک بپذیرید.
بی‌مهری‌هایی که از سوی والدین دیده‌اید و دانستن اینکه دیگر نمی‌توانید به گذشته بپردازید، ممکن است این احساس را در شما ایجاد کند که گویی محکوم به تحمل آن رنج برای همیشه هستید. به‌جای چنگ‌زدن به تلخی‌های طولانی، سعی کنید این را فرصتی برای رهاکردن گذشته و حرکتی رو به جلو در نظر بگیرید؛ حداقل به‌خاطر خودتان.
بخشیدن برخی چیزها واقعا دشوار است، اما در حال حاضر ایجاد رنجش فقط به شما آسیب می‌رساند؛ زیرا کس دیگری برای آسیب‌دیدن باقی نمانده است. یک نامه می‌تواند به شما کمک کند چیزهایی را که قبلا ناگفته مانده‌اند بیان کنید و اولین گام برای پرداختن به احساسات دردناک و پیچیده باقی‌مانده پس از مرگ آن‌ها را بردارید. همچنین استفاده از یک روانشناس و بهره‌بردن از مشاوره خشم، می‌تواند به شما کمک کند تا خشم ناشی از درد گذشته را التیام بخشید.
· بگذارید دیگران به شما آرامش دهند
دوستان و عزیزان شما ممکن است ندانند که دقیقا چه بگویند، اگر تاکنون با همان نوع فقدان مواجه نشده‌اند؛ اما حضور آن‌ها همچنان می‌تواند به شما کمک کند کمتر احساس تنهایی کنید. طبیعی‌ست که نیاز به زمان برای عزاداری خصوصی داشته باشید، اما در عین حال، منزوی‌کردن کامل خود به‌طور کلی کمکی به شما نمی‌کند. همراهی و حمایت نزدیک‌ترین افراد می‌تواند به شما کمک کند تا سریع‌تر و بهتر این غم را -و نه والدین را- به فراموشی بسپارید.
با یاد آوری خاطراتشان به آرامش میرسید
دوستانتان علاوه‌بر داشتن یک حضور حمایتی، می‌توانند در تهیه وعده‌های غذایی، مراقبت از کودک یا انجام وظایف به شما کمک کنند؛ فقط کافی‌ست آن‌چه را که نیاز دارید به دیگران اطلاع دهید. اگر می‌خواهید در مورد والدین خود صحبت کنید، بهتر است بپرسید که آیا آن‌ها قادر به گوش‌دادن هستند یا خیر. اگر می‌خواهید از فکرکردن به مرگ آن‌ها فاصله بگیرید، می‌توانید از آن‌ها بخواهید که در یک فعالیت مثل بازی‌کردن، تماشای یک فیلم یا کار روی پروژه‌ای در خانه به شما بپیوندند.
· روابط گرمابخش خانوادگی را از سر بگیرید
ممکن است متوجه شوید که روابط خانوادگی‌تان پس از مرگ پدر یا مادر، شروع به تغییر کرده است. اگر هنوز یکی از والدین شما زنده است، احتمال دارد اکنون به حمایت شما، خواهر و برادرتان چشم دوخته باشد. چنان‌چه خواهر یا برادر داشته باشید، آن‌ها هم با همین غم و اندوه روبه‌رو هستند. رابطه منحصربه‌فرد آن‌ها با والدینتان می‌تواند به این معنا باشد که آن‌ها این فقدان را متفاوت از شما تجربه می‌کنند.
یک مطالعه معتبر نشان می‌دهد که مرگ والدین اغلب بر صمیمیت بین خواهر و برادرهای بالغ تاثیر منفی می‌گذارد. برای خواهر و برادرها غیرعادی نیست که مشاجره را تجربه کنند یا کم‌کم از هم دور شوند؛ به‌خصوص اگر در مورد مراقبت‌های آخر عمر والدین خود اختلاف نظر داشته باشند.
با این حال، پیوندهای خانوادگی می‌توانند در هنگام غم و اندوه، باعث آرامش شوند. شما خواهر و برادرها، همه‌تان فقدان را تجربه کرده‌اید؛ حتی اگر آن عزیز معنای متفاوتی برای هر یک از شما داشته باشد. اگر روابط خانوادگی خود را ارج می‌نهید، برای تقویت آن پیوندها و نزدیک‌شدن به یکدیگر تلاش کنید.
این ممکن است به این معنی باشد که بیشتر از گذشته با آن‌ها تماس بگیرید یا آن‌ها را به‌طور منظم برای دیدار و شرکت در جمع‌های خانوادگی دعوت کنید. همچنین می‌تواند به معنای همدلی‌کردن با خواهر یا برادری باشد که رابطه متشنجی با والدین شما داشته است، اما اکنون به‌سختی می‌تواند با احساسات متضاد خود کنار بیاید.
· با یک مشاور یا روانشناس صحبت کنید
هنگامی که شما با احساسات پیچیده‌ای مواجه می‌شوید که با اندوه همراه است، یک مشاور می‌تواند به بهترین شکل، شما را راهنمایی کند. به‌طور مثال یک مشاوره کنترل خشم می‌تواند راهبردهای مقابله‌ای را آموزش دهد که می‌توانید از آن برای تطبیق با زندگی بدون والدین خود استفاده کنید.
همچنین پروسه مشاوره، فضایی امن برای بازکردن هرگونه احساس گناه، خشم، رنجش یا سایر احساسات ماندگار پیرامون رفتار آسیب‌زننده والدین متوفی و دستیابی به سطحی از آرامش را ایجاد می‌کند. اگر می‌خواهید والدین خود را ببخشید اما مطمئن نیستید که چگونه شروع کنید، اگر همچنان غم مرگ پدر یا مادرتان، زندگی شما را تحت‌الشعاع قرار داده است و نمی‌دانید راه حل چیست، به وبسایت https://yariway.com/ مراجعه کنید.
برای مدیریت موقعیت‌های پرتنش در روابط عاطفی، اجتماعی و خانوادگی، دریافت مشاوره از روان‌شناسان ضروری است. شما می‌توانید در سامانۀ یاری وی با بهترین متخصصان حوزۀ روانشناسی به‌صورت آنلاین، تصویری و چت متنی گفت‌وگو کنید. روان‌شناسان یاری وی در هر ساعت از شبانه‌روز در دسترس شما هستند. راهنمای ما برای یافتن درمان مقرون به صرفه می‌تواند به شما در شروع کار کمک کند.
در آخر اینکه دیالوگ تامل‌برانگیزی در سریال «1883» وجود دارد که می‌گوید: “ما بین آن‌چه که می‌خواهیم باشیم و آن‌چه که باید باشیم، در جنگ هستیم”. با درگذشت والدین، اکنون باید سعی کنید شرایط جدید را بپذیرید و آن‌چه را که تصور می‌کردید همیشگی‌ست، کنار بگذارید؛ اگر لازم است، حتما بجنگید.
