تیک عصبی در کودکان

برای درک بهتر و آگاهی بیشتر از این که چطور تیک عصبی در کودکی بررسی و درمان می شوند، ابتدا باید به آگاهی چگونگی بروز آن ها بپردازیم و به این سوال پاسخ دهیم که به طور معمول، یک کودک دقیقاً قبل از علامت تیک در چه شرایط احساسی قرار گرفته است. که در نهایت باعث بروز تیک عصبی در او شده است. طبق آمار و پژوهش های انجام شده؛ توسط مرکز علوم و اعصاب کشور آمریکا شایع ترین سن بروز و مشاهده تیک عصبی در کودکان قبل از شروع دبستان و در سال های اولیه تحصیل کودکان در مقاطع تحصیلی دبستان است. برای ارزیابی درست این کودکان باید توسط متخصص روانشناس کودک معاینه شوند. گاهی اوقات تشخیص سریع تیک عصبی و علت بروز آن،  و کمک به کاهش و کنترل آن در کودک در همان سال های اولیه امکان پذیر است.

تیک عصبی چیست؟

تیک عصبی، به عنوان سندروم تورت (TS) و یا با نام تکانه شناخته می شود، که نوعی اختلال پیچیده است؛ که به شکل صداها و حرکات ناخودآگاه، مکرر و غیر ارادی آشکار می شود. یکی از ریشه های این بیماری می تواند زمینه ارثی باشد. گاهی اوقات به دلیل آسیب فیزیکی جنین در دوران حاملگی مادر که بر سیستم عصبی و پردازشی مغز او وارد می شود خود را به شکل تیک عصبی، بروز می دهد. که بعدها در سنین ۵ سالگی قبل از ورود به دوران دبستان هم می توان آن را تشخیص داد. البته این مورد از جمله موارد بسیار نادر است. تیک عصبی در پسران شایع تر است. اختلالاتی چون: بیش فعالی (ADHD)، اضطراب و یا در برخی از موارد اوتیسم در کودکان می تواند این موضوع را تشدید کند. از تیک ها عصبی همچنین به عنوان یک اختلال حرکتی و صوتی هم نام برده می شود. تشخیص تیک عصبی در کودکان در وهله اول باید توسط متخصص اطفال و کودکان انجام شود. و در صورت نیاز به پزشک و متخصص مغز و اعصاب برای درمان بهتر به مرکز روانشناسی کودک، ارجاع داده شود. اولین علائم تیک های عصبی معمولاً حرکتی هستند؛ که در ناحیه سر و گردن ایجاد می شود. تیک های عصبی، معمولاً در مواقع استرس زا یا هیجان انگیز بدتر می شوند. انواع تیک ها و تعداد دفعاتی که کودک دچار تیک می شود در طول زمان بسیار تغییر می کند. حتی ممکن است؛ این علائم ظاهر شوند، بعد از مدتی، ناپدید شوند و دوباره ظاهر شوند، تمام این شرایط مزمن توسط پزشک معالج در نظر گرفته می شوند. در بیشتر موارد، تیک ها در دوران نوجوانی و اوایل بزرگسالی کاهش می یابد و گاهی اوقات به طور کامل ناپدید می شوند. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به TS تیک را در بزرگسالی هم تجربه می‌کنند و در برخی موارد، تیک‌ها در بزرگسالی بدتر می‌شوند.به طور کلی تیک عصبی به دو دسته صوتی و حرکتی تقسیم می شود.

اختلال تیک عصبی حرکتی یا صوتی مزمن در کودکان

برای تشخیص اختلال تیک مزمن و مداوم، کودک باید یک یا چند تیک حرکتی (مثلاً پلک زدن یا بالا انداختن شانه ها) یا تیک های صوتی (مثلاً زمزمه کردن، پاک کردن گلو یا فریاد زدن یک کلمه یا عبارت) داشته باشید، اما نه هر دو آن ها.تیک هایی دارید که تقریباً بارها در روز رخ می دهد یا در طول یک دوره بیش از یک سال بازگشت دارد.

شروع ناگهانی رفتارهای مانند تیک عصبی

گاهی اوقات اشخاص رفتارهای تیک مانندی دارند که شبیه تیک است، اما به طور مشخص با رفتارهایی که معمولاً در سندرم تورت و سایر اختلالات تیک دیده می شود متفاوت است. افرادی که این رفتارهای تیک مانند را از خود بروز می دهند؛ اغلب برای اولین بار علائم حرکتی را تجربه می کنند، بدون اینکه سابقه تیک گزارش شده باشد. این نوع رفتارهای تیک مانند بیشتر در بین نوجوانان دیده می شود، و در دختران بیشتر از پسران دیده شده است. گاهی اوقات این تیک ها ممکن است؛ در گروه هایی از کودکان هم رخ دهد. بسیاری از کارشناسان معتقدند این رفتارهای تیک مانند شروع ناگهانی می تواند باشد، که به دلایل مختلفی رخ دهد. همچنین آن ها بر این اعتقادند که رفتارهای تیک مانند ممکن است؛ در مقایسه با اختلالات تیک از جمله سندرم تورت به درمان متفاوتی نیاز داشته باشند.

تشخیص تیک عصبی یا سندروم تورت

هیچ آزمایش خاص و معینی مانند: آزمایش خون برای تشخیص تیک عصبی و سندروم تورت وجود ندارد. متخصصان بهداشت برای تشخیص تیک عصبی و سایر اختلالات به علائم کودک توجه می کنند. اختلالات تیک عصبی از نظر نوع تیک موجود (حرکتی یا صوتی، یا ترکیبی از هر دو) و مدت زمان ادامه علائم خود با یکدیگر متفاوت هستند. تیک عصبی ساده یا پیچیده گاهی اوقات به شکل دوره ای خود را نشان می دهد ممکن است؛ کودک شما برای دوره ای دچار تیک عصبی شود و یا نشانه های از آن را در موقعیت های خاص یا مختلفآ شکار کند. این مدت زمان معمولاً در بازدهی زمانی ۶ ماه تا یکسال طول می کشد تا به صورت علنی آشکار شود. با مراجعه به دکتر روانشناس کودک و متخصص کودکان می توان از حضور صد در صدی آن آگاه شوید. گاهی اوقات شدت آن به گونه ای است، که در همان جلسات اولیه می توان آن را به راحتی تشخیص داد. از طریق ارزیابی حرکات تکراری غیر ارادی مکرر و تکانه های خاص صوتی و حرکتی این تشخیص امکان پذیر است. دقت داشته باشید؛ تیک عصبی علاوه بر موضوعات و عوامل ژنتیکی به وقایع و اتفاقات خاصی مانند: تروما و یا هم ترس ممکن است؛ در ارتباط باشد. و این تیک ها بر اساس واکنش کودک در برابر واقعه یا اتفاقی خاص در او ایجاد شده و در ذهن باقی مانده است. اغلب تیک های عصبی، در همان دوران کودکی قابل درمان هستند و گاهی اوقات به طور کل از بین می روند. اما در شرایطی هم امکان بازگشت آن وجود دارد.

درمان تیک های عصبی کودکان

دستورالعمل های منتشر شده توسط آکادمی نورولوژی آمریکا، دوره درمان بیماران مبتلا به اختلالات تیک مزمن را مشخص می کند. این دستورالعمل ها استفاده از رفتار درمانی، به نام مداخله رفتاری جامع برای تیک ها (CBIT) را برای درمان در نظر می گیرد. که جایگزین بهتری برای درمان های دارویی به عنوان اولین خط مداخله برای تیک ها می شود. درمان CBIT برای خاموش کردن تکانه‌ها و تیک‌های ناخواسته طراحی شده است که به بیماران آموزش می‌دهد تا خواسته‌های مشکل‌ساز را بشناسند و با آن ها مقابله کنند.

مداخله والدین در درمان

نقش والدین در درمان کودک بسیار مهم است؛ آموزش و آگاهی مادر و پدر کودکی که دچار تیک عصبی است، به نحوه برخورد با کودک کمک می کند. همچنین والدین وظیفه دارند که این موضوع را با مدرسه کودک شان در میان بگذارند. تا با آگاهی معلمان از شرایط کودک از تشدید آن خصوصاً در دوره درمان جلوگیری کنند. با این که شرایط کنترل این موضوع در مکان هایی چون مدرسه نسبت به منزل مشکل تر است. اما شناخت از این موضوع می تواند: بر نحوه برخورد با کودک در محیطی اجتماعی تر از خانه کمک کننده باشد. همچنین والدین باید نسبت به دوره درمان کودک خود صبورانه  و آگاهانه عمل کنند.

مرکز مشاوره ذهن آرا