هنگام تشنج کودک چه کنیم؟
یکی از شایع‌ترین انواع تشنج در کودکان تشنج ناشی از تب است. مغز کودکان در فاصله بین ۳ ماهگی تا ۵ سالگی به این دلیل که برای تحمل گرما هنوز آمادگی ندارد در اثر تب یا گرمای بسیار زیاد دچار اختلال در تخلیه بارهای الکتریکی شده و کودک تشنج می‌کند. تشنجات ناشی از تب به طور معمول در پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می‌افتد. در تمام بچه‌های سالم احتمال وقوع این تشنج وجود دارد اما کودکانی که دچار اختلال رشد یا ضایعه سیستم عصبی هستند برای تشنج ناشی از تب استعداد بیشتری دارند.
تشنج کودکان چیست؟
تشنج تغییر ناگهانی فعالیت حرکتی در فرد است که ناشی از اختلال در فعالیت الکتریکی مغز بوده و در کودکان نیز شایع است. یکی از شایع ترین انواع تشنج در کودکان، تشنج ناشی از تب است که البته معمولا سرنوشت خوبی دارد، اما گاهی نیز به علت یک بیماری خطرناک مانند مننژیت (التهاب و عفونت پرده های مغزی) ایجاد می شود.
تشنج ناشی از تب معمولا در کودکان 1 تا 5 سال رخ می دهد، هر چند گاهی این نوع تشنج قبل از یک سالگی یا بعد از پنج سالگی هم دیده می شود. در برخی خانواده ها تشنج بسیار شایع تر بوده که به علت زمینه ژنتیکی است.
تشنج ناشی از تب معمولا با افزایش سریع درجه حرارت بدن رخ می دهد. البته گاهی نیز کودک در ابتدا دچار تشنج شده و پس از آن والدین متوجه وجود تب در کودک خود می شوند.بعضی از والدین هیچ پیش اطلاعی درباره تشنج ندارند و حتی در صورت بروز علائم آن، متوجه نمی شوند. بنابراین به طور خلاصه به بعضی از علائم آن اشاره می شود.
علایم تشنج در نوزادان
تشنج در نوزادان علایم متفاوتی دارد ممکن است به صورت حرکات شدید اندام ها، پرش های عضلانی تکراری، لرزش پلک ها، سفت شدن اندام ها، حرکات شبیه مکیدن یا جویدن در دهان، گریه غیر طبیعی یا حرکات غیر طبیعی چشم ها دیده شود در بعضی نوزادان تنها علامت تشنج توقف تنفس به مدت بیش از 20 ثانیه و کبود شدن نوزاد است.
معمولا تشنج در اولین ساعات بروز تب پدیدار شده و گاهی حتی والدین متوجه تب کودک نمی گردند و پس از وقوع تشنج متوجه تب در نزد کودک می شوند. تشنج به صورت از دست رفتن ناگهانی هوشیاری ، قفل شدن فک، سیاه شدن دور لب، سفت شدن تمام بدن و به دنبال آن حرکاتی شبیه دست و پا زدن بروز می کند.
حمله تشنج معمولا کوتاه مدت بوده و در عرض 2-1 دقیقه برطرف می شود. و به ندرت ممکن است حرکات تشنجی در یک طرف بدن و یا فقط در چشم‌ها باشد که در این موارد علامت خطرناکی است و نیاز به بررسی بیشتری دارد . هر چه تشنج در سنین پایین تر بروز کند احتمال تکرار آن بیشتر است .
علت تشنج در نوزادان چیست ؟
۱- کمبود اکسیژن رسانی به مغز
۲- کاهش قند خون
۳- کاهش کلسیم خون
۴- عفونت ها
۵- اختلالات دستگاه عصبی
۶- اعتیاد مادر به مواد مخدر و چند علت نادر دیگر
در زمان وقوع تشنج چه کاری انجام دهیم
- اگر کودک دچار این تشنج شد در اولین قدم آرام باشید و آرامشتان را حفظ کنید
- کودک را در یک بستر و یا بر روی زمین بخوابانید
- باید کودک را به پهلو بگردانید تا در صورت استفراغ و یا آب دهان به گلو برنگردد و موجب خفگی شود
- اطراف او را خلوت کنید و اشیائی را که ممکن است کودک به آن برخورد کند از وی دور کنید
- هر نوع لباسی را از اطراف سر و گردن کودک بردارید
- به رنگ صورت کودک نگاه کنید تا بتوانید تنفس او را کنترل کنید و از صحت تنفس او مطمئن شوید.
- سعی کنید طول زمانی را که تشنج اتفاق افتاده است چک کنید و ببینید این تشنج چند دقیقه به طول انجامیده است.
- اگر تشنج کودک بیشتر از 5 دقیقه طول بکشد و یا اینکه رنگ چهره کودک به سمت آبی یا سیاه شدن برود ممکن است با نوع جدی تری از تشنج رو به رو باشید که باید سریعتر به پزشک اطلاع بدهید.
در زمان وقوع تشنج این کارها را نکنید
- سعی نکنید چیزی را در دهان کودک قرار بدهید
- سعی نکنید کودک را در آب سرد و گرم بگذارید تا حنک شود
- در این لحظه وقت داروی ضد تب نیست
- سعی نکنید کودک را نگه دارید
اگر کودک شما مبتلا به حملات تشنج در زمان تب می شود به این نکات دقت فرمائید :
۱- هرگاه کودک شما به علت سرماخوردگی یا هر عفونت دیگری دچار تب شدید شد حتما ” با استفاده منظم از داروی ضد تب ( استامینوفن ) و پا شویه با آب ولرم تب کودک را کاهش دهید .
۲- هیچگاه برای کاهش تب کودک از آسپرین یا آمپول های تب بر استفاده نکنید .
۳- کودک رابرای بررسی علت تب نزد پزشک ببرید .
۴- در صورتی که پزشک احتمال مننژیت را در کودکی بدهد کشیدن مایع نخاع کودک جهت آزمایش و تشخیص بیماری ضروری است . در این زمینه با پزشک همکاری کنید .
۵- اگر کودک شما سابقه تب و تشنج دارد با نظر پزشک در زمان تب شدید علاوه بر استامینوفن و پاشویه کردن کودک از داروی ضد تشنج به مقداری که پزشک دستور داده استفاده کنید تا از تشنج کودک پیشگیری شود .
۶- اگر بعد از تشنج کودک پزشک دستور داد تا کودک شما به مدت طولانی ( حدود ۲ سال ) از داروهای ضد تشنج استفاده کند .
چگونه از تکرار تشنج پیشگیری کنیم؟
پس از ترخیص از بیمارستان اگر دارویی برای کودک‌تان تجویز شده است، به منظور پیشگیری از تکرار تشنج آن را همیشه و به موقع به کودک تان بدهید. فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید.
اگر کودک‌تان دچار تشنج همراه با تب بوده، در سایر موارد تب (به هر علتی) درمان اولیه شما باید کاهش تب با استفاده از تب‌برهایی مانند استامینوفن و یا در صورت نیاز بروفن باشد.
همچنین استفاده از پاشویه با آب ولرم (بدون الکل یا نمک) نیز مفید است.
فراموش نکنید در مواقع تب یا تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی قبل از ترخیص، از پزشک کودک‌تان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته‌اید.
