از کجا بفهمم بواسیر دارم؟
بواسیر یا هموروئید یکی از شایع‌ترین مشکلات است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن مواجه می‌شوند، اما به دلیل ماهیت حساس آن، بسیاری از افراد از صحبت کردن درباره‌اش خجالت می‌کشند. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که رگ‌های اطراف مقعد یا داخل رکتوم متورم و ملتهب شوند. اگرچه بواسیر معمولاً خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث ناراحتی شدید و کاهش کیفیت زندگی شود. در این مقاله، به‌طور جامع به علائم، علل، روش‌های تشخیص و اقدامات اولیه برای این بیماری می‌پردازیم تا با آگاهی کامل بتوانید وضعیت خود را ارزیابی کنید و در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنید.
بواسیر چیست و چرا به وجود می‌آید؟
بواسیر به تورم رگ‌های خونی در ناحیه مقعد و رکتوم گفته می‌شود که به دو نوع داخلی (داخل رکتوم) و خارجی (زیر پوست اطراف مقعد) تقسیم می‌شود. این رگ‌ها به‌طور طبیعی در بدن وجود دارند و به دفع مدفوع کمک می‌کنند، اما وقتی تحت فشار قرار گیرند یا آسیب ببینند، متورم شده و علائم بواسیر را ایجاد می‌کنند.
علل شایع بواسیر
در ادامه به دلایلی که ممکن است باعث بواسیر شود اشاره می‌کنیم:
یبوست مزمن: زور زدن هنگام دفع مدفوع فشار زیادی به رگ‌ها وارد می‌کند.
اسهال طولانی‌مدت: تحریک مداوم ناحیه مقعد می‌تواند باعث التهاب شود.
بارداری: فشار رحم روی رگ‌های لگن در زنان باردار شایع است.
نشستن طولانی: کم‌تحرکی و نشستن زیاد، به‌ویژه روی سطوح سخت، جریان خون را مختل می‌کند.
چاقی: وزن اضافی فشار بیشتری به ناحیه لگن وارد می‌کند.
عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.
حالا که با دلایل آشنا شدیم، بیایید به سراغ معرفی علائم برویم تا متوجه شوید آیا واقعاً بواسیر دارید یا خیر.
علائم بواسیر: از کجا بفهمم بواسیر دارم؟
علائم بواسیر بسته به نوع آن (داخلی یا خارجی) متفاوت است، اما برخی نشانه‌ها مشترک هستند. در ادامه، این علائم را با جزئیات بررسی می‌کنیم:
1. خونریزی هنگام دفع مدفوع
شایع‌ترین علامت بواسیر، دیدن خون قرمز روشن روی دستمال توالت، داخل کاسه توالت یا روی مدفوع است. این خون معمولاً بدون درد است.
دراین اتفاق رگ‌های متورم داخلی هنگام دفع پاره می‌شوند و خونریزی خفیف ایجاد می‌کنند.
چه زمانی نگران‌کننده است؟ اگر خون تیره باشد یا با درد شدید همراه شود، ممکن است نشانه مشکل دیگری مثل شقاق یا سرطان روده باشد.
2. درد یا ناراحتی در ناحیه مقعد
در بواسیر خارجی، احساس درد یا سوزش به‌ویژه هنگام نشستن یا دفع مدفوع شایع است. بواسیر داخلی معمولاً دردناک نیست، مگر اینکه ترومبوزه (لخته‌دار) شود. در این مشکل التهاب یا لخته شدن خون در رگ‌های خارجی باعث حساسیت می‌شود.
نکته: اگر درد شدید و ناگهانی باشد، ممکن است بواسیر ترومبوزه شده باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.
3. خارش یا سوزش اطراف مقعد
احساس خارش مداوم یا سوزش که گاهی با ترشح مختصر همراه است. ترشح مخاط از بواسیر داخلی پوست اطراف مقعد را تحریک می‌کند.
اگر خارش با تغییر رنگ پوست یا زخم همراه باشد، ممکن است عفونت یا مشکل دیگری باشد.
4. احساس توده یا برآمدگی
در بواسیر خارجی، ممکن است توده‌ای سفت یا نرم زیر پوست اطراف مقعد حس کنید. در بواسیر داخلی پیشرفته، این توده هنگام دفع بیرون می‌زند (پرولاپس). در این مشکل رگ‌های متورم به‌صورت توده قابل لمس درمی‌آیند.
5. احساس دفع ناکامل
حس می‌کنید روده‌تان کامل خالی نشده، حتی پس از اجابت مزاج. فشار بواسیر روی رکتوم این حس را ایجاد می‌کند.
نکته: این علامت می‌تواند با سندرم روده تحریک‌پذیر یا مشکلات دیگر اشتباه گرفته شود.
6. ترشح مخاط
ترشح مرطوب و چسبناک که لباس زیر را کثیف می‌کند. این مشکل به دلیل این است که بواسیر داخلی ملتهب، مخاط ترشح می‌کند.
چگونه مطمئن شوم که بواسیر دارم؟
علائم بالا سرنخ‌های خوبی هستند، اما تشخیص قطعی نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد. در اینجا چند روش برای اطمینان از وضعیت خود آورده شده است:
1. خودآزمایی در خانه
با یک آینه کوچک و نور کافی، ناحیه مقعد را بررسی کنید. اگر توده‌ای نرم یا سفت، قرمزی یا تورم دیدید، احتمال بواسیر خونی وجود دارد. از فشار آوردن یا دستکاری زیاد خودداری کنید، چون ممکن است التهاب را بدتر کند.
2. توجه به الگوی علائم
اگر علائم بعد از یبوست یا نشستن طولانی ظاهر می‌شوند و با تغییر رژیم غذایی (مثل فیبر بیشتر) بهتر می‌شوند، احتمالاً بواسیر است.
3. مراجعه به پزشک
اگر خونریزی مداوم، درد شدید، توده بزرگ یا علائم غیرعادی (مثل کاهش وزن یا تغییر عادات روده) دارید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پزشک چه می‌کند؟
معاینه فیزیکی: پزشک با دستکش ناحیه را بررسی می‌کند.
رکتوسکوپی یا کولونوسکوپی: برای دیدن داخل رکتوم و رد سایر بیماری‌ها مثل پولیپ یا سرطان.
تفاوت بواسیر با سایر بیماری‌ها
علائم بواسیر ممکن است با مشکلات دیگری اشتباه گرفته شود. در اینجا چند بیماری مشابه و تفاوتشان را بررسی می‌کنیم:
شقاق مقعدی: زخم کوچکی در مقعد که با درد شدید هنگام دفع و خونریزی همراه است، اما توده ندارد.
فیستول مقعدی: ترشح چرک و عفونت همراه با درد، که با بواسیر متفاوت است.
سرطان رکتوم: خون تیره، کاهش وزن و تغییر عادات روده از علائم آن است، برخلاف بواسیر که خون روشن دارد.
اقدامات اولیه در صورت مشکوک بودن به بواسیر
اگر فکر می‌کنید بواسیر دارید، قبل از مراجعه به پزشک این اقدامات را امتحان کنید:
1. افزایش فیبر: میوه‌ها (مثل سیب و گلابی)، سبزیجات و غلات کامل بخورید تا یبوست رفع شود.
2. آب بیشتر: روزی 8 لیوان آب بنوشید تا مدفوع نرم‌تر شود.
3. حمام سیتز: 15 دقیقه در تشت آب گرم (بدون صابون) بنشینید تا التهاب کم شود.
4. اجتناب از زور زدن: هنگام دفع فشار نیاورید و از نشستن طولانی در توالت پرهیز کنید.
چه زمانی باید نگران باشم؟
بواسیر معمولاً بی‌خطر است، اما در این موارد فوراً به پزشک بروید:
خونریزی شدید یا مداوم
درد غیرقابل‌تحمل
توده‌ای که بزرگ‌تر می‌شود یا تغییر شکل می‌دهد
تب یا علائم عفونت
کاهش وزن بی‌دلیل یا خستگی شدید
روش‌های درمان بواسیر
اگر تشخیص بواسیر تأیید شود، درمان به شدت آن بستگی دارد:
درمان خانگی: رژیم غذایی، حمام گرم و پماد برای موارد خفیف.
درمان پزشکی: بستن رگ‌ها با نوار لاستیکی، اسکلروتراپی یا لیزر.
جراحی: هموروئیدکتومی برای موارد شدید یا ترومبوزه.
پیشگیری از بواسیر
برای جلوگیری از بازگشت یا ابتلا به بواسیر:
فیبر را در رژیم غذایی‌تان ثابت نگه دارید.
ورزش کنید (مثل پیاده‌روی) تا گردش خون بهبود یابد.
از نشستن طولانی روی سطوح سخت پرهیز کنید.
وزنتان را متعادل نگه دارید.
جمع‌بندی
برای اینکه بفهمید بواسیر دارید یا نه، به علائم اصلی مثل خونریزی قرمز روشن، درد، خارش، توده یا ترشح توجه کنید. خودآزمایی و بررسی علائم می‌تواند سرنخ خوبی باشد، اما تشخیص قطعی نیاز به معاینه پزشک دارد. بواسیر معمولاً با اقدامات ساده قابل‌کنترل است، اما اگر علائم شدید یا غیرعادی دیدید، تعلل نکنید و به متخصص مراجعه کنید.
