آفلاتوکسین چیست؟
آفلاتوکسین ها، مواد سمی هستند که توسط قارچ هایی که درطبیعت وجود دارند تولید می‌شوند. آفلاتوکسین‌ها در زمینه ی اقتصادی خسارت های قابل توجهی به بار می آورند، و حدود 25 % غذاهای جهان با این سم از بین می‌روند.
منبع آفلاتوکسین ها در مواد غذایی:
آفلاتوکسین ها در محصولات غذایی زیادی از جمله شیر،غلات، ذرت، آجیل و… جود دارند. انسان ها با مصرف آجیل و غلات بیشتر با آفلاتوکسین ها مواجهه می شوند. مسئول تولید آفلاتوکسین ها دو گونه از قارچ ها هستند که در مناطق گرمسیری رشد و تکثیر می کنند. دمای هوا، خشکی، آسیب حشرات و .. در تولید این قارچ‌ها موثرند. گونه های زیادی از آفلاتوکسین ها در طبیعت یافت می شوند، اما چهار نوع آفلاتوکسین که شامل: B1، B2، G1، G2 هستند برای انسان و حیوان خطرناک و مشکل ساز هستند، زیرا در همه محصولات غذایی از جمله آجیل، غلات، ذرت و …یافت می شوند. علاوه بر این آفلاتوکسین M1 و B1 می‌تواند در لبنیات ازجمله شیر و فرآورده‌های شیر یافت شود و سلامت انسان را به خطر می اندازد.
سبک زندگی و رژیم غذایی در میزان قرارگیری در برابر آفلاتوکسین ها موثر است همچنین میزان روبرو شدن با آفلاتوکسین ها در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه متفاوت است.
آفلاتوکسیکوز:
آفلاتوکسیکوز بیماری است که در اثر مصرف مقدار زیاد آفلاتوکسین ایجاد می‌شود. اگر میزان مصرف آفلاتوکسین ها کم باشد معمولا علامت خاصی ندارند، اما غلظت بالای آفلاتوکسین‌ها یا قرار گرفتن در معرض آن به مدت طولانی می‌تواند در حیواناتی نظیر گاو، گوسفند علائمی ایجاد کند.
قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین به مدت طولانی مشکلات جدی سلامت انسان ایجاد می‌کند.
آفلاتوکسین ها برای انسان جزو عوامل سرطان زا محسوب می شوند، و ممکن است تمام اندام‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهند، بیشترین آسیب آفلاتوکسین ها در کبد نمایان می شود. آفلاتوکسین B1 در انسان عامل ایجاد سرطان است.
آفلاتوکسین باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن می‌شود بنابراین ممکن است مقاومت بدن در برابر عفونت هایی نظیر: سل یا اچ آی وی کم شود.
خطرناک بودن آفلاتوکسین ها:
مسمومیت شدید با آفلاتوکسین ها می تواند نگران کننده و کشنده باشد. مصرف بیش ازحد آفلاتوکسین باعث ابتلا به مسمومیت شدید می‌شود که می تواند خطرناک باشد، زیرا به کبد آسیب می‌رساند. بدن کودکان به دلیل ضعیف بودن سیستم ایمنی دربرابر آفلاتوکسین ها مقاومت کمتری دارد.
راه نابود کردن آفلاتوکسین ها:
حرارت بالا و پخت و پز با دمای زیاد و به مدت طولانی می تواند سم یا همان آفلاتوکسین موجود در مواد غذایی از جمله برنج و شیر را از بین ببرد.
امکان از بین بردن کامل آفلاتوکسین در محصولات کشاورزی تقریبا ناممکن و نشدنی است. آفلاتوکسین ها در مواد غذایی پایدار هستند و در مراحل معمول پخت و پز مقاوم در برابر تخریب هستند و از بین نمی روند.
آفلاتوکسین در شیر چقدر خطرناک است؟
رایج ترین دلیل آلودگی آفلاتوکسین برای محصولات کشاورزی است اما شیر نیز منبع مهم آفلاتوکسین در زنجیره غذایی انسان است. اما متاسفانه نمی توانیم میزان آلودگی آن را درست مشخص کنیم. اما علائم مسمومیت با آفلاتوکسین اغلب ناشناخته است و نمی‌توان صراحتا علائم مشخصی پیدا کرد. در دوزهای مصرف کم آفلاتوکسین اکثرا هیچ علامت خاصی ندارد.
سخن اخر
و در آخر، با توجه به خطرات این سم قارچی و آلوده شدن طیف وسیعی از مواد غذایی و حتی محصولات مراقبتی و آرایشی بر پایه گیاهی و بروز خطرات جبران ناپذیر روی سلامت انسان ها و از طرفی ایجاد خسارت های اقتصادی به دلیل برگشت داده شدن محموله های صادراتی و به دلیل اینکه حتی به کار بردن راهکارهای صنعتی موجود برای کاهش میزان آفلاتوکسین در محصولات کشاورزی، نمی توانند به طور 100 درصد باعث کاهش آلودگی های آفلاتوکسینی شوند بهتر است اولاً با آگاهی از شرایط رشدی قارچ و تولید آفلاتوکسین در مراحل قبل و بعد از برداشت، از فراهم شدن شرایط لازم برای تولید این سم قارچی جلوگیری شود و ثانیاً تولید کنندگان مواد غذایی، قبل از ورود محصولات به بازار، میزان آلودگی های آفلاتوکسینی آنها را در آزمایشگاه های مواد غذایی بررسی کرده تا هم از بروز اثرات نامطلوب روی سلامت جامعه و هم از بروز زیان های اقتصادی جلوگیری شود.
