نشانه ها و عوارض بیماری گرفتگی عروق پا

 بیماری شریان‌ محیطی (PAD) یا به صورت عامیانه “گرفتگی عروق پا” حالتی است که بر اثر تنگی یا انسداد شریان‌ها (شریان‌های محیطی)، معمولاً در پاها، به‌وجود می‌آید. این تنگی عروق اغلب به دلیل بیماری‌ای به نام آترواسکلروز ایجاد می‌شود. آترواسکلروز به معنای تشکیل پلاک‌هایی روی دیواره شریان‌هاست که در نتیجه تجمع کلسترول، چربی و سایر مواد به وجود می‌آید.

نام های دیگر: بیماری سرخرگ محیطی، بیماری شریانی، بیماری عروقی محیطی، گرفتگی عروق پا

PAD با چندین عامل خطر مرتبط است، از جمله سن، استعمال دخانیات، دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، چاقی و سابقه خانوادگی. درمان معمولاً شامل تغییر در سبک زندگی، مصرف دارو، برنامه‌های ورزشی و در موارد نادر، مداخلات جراحی می‌شود. تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کرده و علائم را تسکین دهد. بنابراین در صورت بروز علائم یا وجود عوامل خطر، مهم است که موضوع با یک پزشک یا متخصص سلامت در میان گذاشته شود.

دلایل ایجاد بیماری شریان‌ محیطی

بیماری شریان‌های محیطی (PAD) معمولاً ناشی از تنگی یا انسداد در شریان‌هاست. علت اصلی این وضعیت، فرایندی به نام آترواسکلروز است. آترواسکلروز به تشکیل پلاک‌هایی ناشی از رسوب کلسترول، چربی و سایر مواد در دیواره شریان‌ها اطلاق می‌شود. با این حال، عوامل خطر متعددی وجود دارد که در بروز PAD نقش دارند. در ادامه برخی از این عوامل خطر آورده شده است:

• سیگار کشیدن: سیگار می‌تواند فرایند تشکیل آترواسکلروز را تسریع کرده و با آسیب به دیواره‌های شریان، خطر ابتلا به بیماری شریان‌های محیطی را افزایش دهد.
• دیابت: دیابت می‌تواند باعث آسیب به رگ‌های خونی شود و در نتیجه خطر ابتلا به PAD را افزایش دهد.
• فشار خون بالا (پرفشاری خون): فشار خون بالا می‌تواند به شریان‌ها آسیب زده و روند آترواسکلروز را تسریع کند که در نهایت ممکن است منجر به PAD شود.
• سطح بالای کلسترول: افزایش کلسترول خون می‌تواند تشکیل پلاک‌ها در دیواره شریان‌ها را افزایش دهد و خطر ابتلا به PAD را بالا ببرد.
• سابقه خانوادگی: زمینه ژنتیکی نیز می‌تواند در بروز PAD نقش داشته باشد. اگر در خانواده سابقه این بیماری وجود داشته باشد، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد.
• افزایش سن: روند طبیعی پیری می‌تواند به دلیل تغییرات ساختاری در شریان‌ها، خطر بروز PAD را افزایش دهد.
• چاقی: اضافه‌وزن یا چاقی می‌تواند از طریق تأثیر منفی بر متابولیسم بدن، خطر ابتلا به PAD را بیشتر کند.
• جنسیت: مردان، به‌ویژه مردان بالای ۵۰ سال، بیش از زنان در معرض خطر ابتلا به PAD قرار دارند.

کنترل یا کاهش این عوامل خطر می‌تواند به میزان قابل توجهی احتمال ابتلا به بیماری شریان‌های محیطی را کاهش دهد. اقداماتی مانند داشتن سبک زندگی سالم، انجام منظم فعالیت‌های ورزشی، رژیم غذایی متعادل، ترک سیگار و کنترل منظم فشار خون می‌توانند در این زمینه مفید باشند. شناخت و کنترل عوامل خطر، نقش مهمی در حفظ سلامت سیستم عروقی ایفا می‌کند.

علائم بیماری سرخرگ محیطی چیست؟

بیماری شریان‌های محیطی (PAD) اغلب تا مراحل پیشرفته، بدون علامت باقی می‌ماند. علائم این بیماری معمولاً ناشی از تنگی یا انسداد شریان‌های پا هستند. علائم شایع PAD شامل موارد زیر است:

• درد یا ناراحتی: ممکن است علائمی مانند درد، سوزن‌سوزن‌شدن، سوزش یا احساس سنگینی در پاها ایجاد شود، به‌ویژه هنگام راه رفتن یا انجام فعالیت‌های بدنی. این درد اغلب با استراحت برطرف می‌شود.
• لنگ‌زدن: دشواری در راه رفتن یا درد پاها می‌تواند باعث لنگ‌زدن فرد شود.
• سردی پاها: کاهش جریان خون ممکن است باعث احساس سرما در پاها شود. همچنین ممکن است تغییر رنگ پوست مشاهده گردد.
• تورم پا یا ساق پا: اختلال در گردش خون می‌تواند باعث تورم پا یا ساق پا شود.
• مشکلات پوستی: ممکن است تغییر رنگ پوست، کاهش درخشندگی پوست یا ایجاد زخم در پا یا انگشتان پا مشاهده شود. این زخم‌ها ممکن است دیرتر بهبود یابند.
• تغییرات در ناخن‌های پا: ممکن است ناخن‌ها ضخیم، شکننده یا دچار کندی در رشد شوند.
• نبود یا ضعف نبض: نبض در پاها ممکن است ضعیف یا غیرقابل‌لمس باشد، که ناشی از تنگی یا انسداد شریان‌هاست.
• ضعف عمومی یا خستگی: کاهش خون‌رسانی ممکن است منجر به ضعف، خستگی یا کاهش سطح انرژی عمومی شود.

این علائم ممکن است در مراحل پیشرفته‌تر بیماری بروز کنند و شدت آن‌ها بسته به میزان انسداد و آسیب، متفاوت باشد. در صورت مشاهده چنین علائمی، مراجعه به پزشک برای بررسی و درمان ضروری است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت PAD جلوگیری کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشد.

درمان بیماری شریان‌ محیطی

برنامه درمانی مؤثر برای بیماری PAD به‌طور فردی و بر اساس وضعیت کلی سلامت، علائم و مرحله بیماری بیمار تنظیم می‌شود. درمان معمولاً با تغییر سبک زندگی آغاز می‌گردد. برای افرادی که سیگار می‌کشند، ترک سیگار، فعالیت بدنی منظم و تغذیه سالم می‌تواند به کاهش تنگی رگ‌های خونی کمک کند.

در موارد پیشرفته‌تر ممکن است نیاز به اقدامات مداخله‌ای یا جراحی باشد. آنژیوپلاستی پا و جای‌گذاری استنت برای باز کردن و حمایت از شریان‌های تنگ‌شده به کار می‌روند. آترکتومی روشی برای حذف پلاک‌ها از دیواره شریان است. در روش بای‌پس شریانی نیز، مسیر جدیدی برای خون‌رسانی ایجاد می‌شود تا ناحیه مسدود را دور بزند.

در طول درمان، بیمار باید به‌طور منظم با پزشک در ارتباط باشد و وضعیت علائم خود را پیگیری کند. این ارتباط برای ارزیابی اثربخشی درمان و انجام تنظیمات لازم در برنامه درمانی ضروری است. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از پیشرفت بیماری PAD جلوگیری کرده و کیفیت زندگی را ارتقاء دهد. بنابراین، کنترل عوامل خطر، انجام معاینات منظم و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز علائم بسیار مهم است.

تشخیص بیماری‌ شریان محیطی

بیماری‌های شریان‌های محیطی را می‌توان با استفاده از مجموعه‌ای از روش‌های تشخیصی شناسایی کرد. در مرحله اول، پزشک معمولاً معاینه فیزیکی کاملی انجام می‌دهد. در این معاینه، نبض پا بررسی شده، تغییرات رنگ پوست، تورم و سایر علائم ارزیابی می‌گردد. همچنین سابقه پزشکی دقیق از جمله علائم، عوامل خطر و سابقه خانوادگی جمع‌آوری می‌شود.

سونوگرافی داپلر یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص PAD است. این تست سرعت و جهت جریان خون را اندازه‌گیری می‌کند تا انسداد یا تنگی در رگ‌های خونی شناسایی شود. آنژیوگرافی نیز به کمک تصویربرداری با اشعه ایکس و استفاده از ماده حاجب، امکان بررسی دقیق وضعیت عروق خونی را فراهم می‌کند.

روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی‌اسکن (CT) یا ام‌آر‌آی (MRI) نیز می‌توانند ساختار رگ‌ها را به‌طور دقیق بررسی کنند. اندازه‌گیری شاخص مچ‌پاشنه (ABI) که فشار خون در پا را با فشار خون بازو مقایسه می‌کند، برای ارزیابی تنگی شریان‌ها استفاده می‌شود.

تست‌های استرس (تحمل ورزشی) نیز برای بررسی جریان خون در پاها حین فعالیت بدنی انجام می‌شوند. این تست‌ها نقش مهمی در تشخیص PAD بر اساس علائم بیمار دارند.

فرایند تشخیص معمولاً ترکیبی از چند روش است که بسته به وضعیت بیمار انتخاب می‌شوند. تشخیص دقیق، گام اساسی برای طراحی برنامه درمانی مناسب و مدیریت مؤثر بیماری محسوب می‌شود.