فرزندم از خواب شب بیزار است چه کنم ؟

هنگامی که کودک نمی خوابد چه کنیم ؟

این مشکل که کودک از خواب گریزان است و به رخت خواب نمی رود محدود به سال های کودکی و نوپایی نمی شود . امتناع از رفتن به رخت خواب می تواند یک مشکل بسیار شایع برای کودکان سنین مدرسه نیز باشد.

مدت خواب مورد نیاز بدن در دوره های مختلف سنی 

مدت خواب مورد نیاز بدن در دوره های مختلف سنی متفاوت است.در حالیکه جنین داخل شکم مادر تقریبا بیش از 23 ساعت در شبانه روز در خواب به سر می‌برد، در ماه های اول پس از تولد، 16 تا 18 ساعت، در یک سالگی 14 تا 15 ساعت، در چهار سالگی به 10 تا 12 ساعت و در ده سالگی حدود 10 ساعت به خواب نیاز دارد.ساعات نیاز به خواب با افزایش سن به تدریج کاهش می‌یابد و بعد از بلوغ به 7 تا 8 ساعت در شبانه روز می‌رسد.

الگوی خواب نیز در دوران مختلف زندگی دستخوش تغییر است.به طوریکه در ماه اول تولد نوزاد صرف نظر از اینکه چه موقع از شب و روز باشد، هر 2 تا 3 ساعت بیدار شده، شیر می‌خورد و 10 تا 20 دقیقه بعد مجدداً به خواب می‌رود.در شش ماهگی علاوه بر خواب کامل شبانه، دو بار در روز (صبح و عصر) نیز برای مدت یک و نیم تا دو ساعت می‌خوابد و در حوالی چهار سالگی معمولاً فقط یک خواب نیم روزی خواهد داشت.

در حوالی ده سالگی، خواب تقریباً فقط به شب محدود می‌شود (البته بر حسب ساختار فعالیتی خانواده و فرد ممکن است خواب نیمروز نیز وجود داشته باشد) و این الگو تا نزدیکی پیری ثابت باقی می‌ماند.در دوران پیری مجدداً نظم خواب به هم خورده و طول مدت خواب شبانه کم و در عوض افراد 1 یا 2 بار در نیم روز به خواب می‌روند.

چرا کودکم از خوابیدن گریزان است ؟

1. کودکان نیازهای خواب متفاوتی دارند :

کودکان نیز همانند بزرگسالان نیازهای خواب منحصر به خود را دارند . برخی از کودکان ممکن است فقط 9 ساعت به خوابیدن احتیاج داشته باشند ، در حالی که برخی دیگر به حداقل 11 ساعت یا بیشتر احتیاج دارند.به طور متوسط بیشتر کودکان در سنین مدرسه به 10-11 ساعت خواب نیاز دارند . شما به عنوان والدین باید به علائمی چون برخاستن دشوار از خواب ، اختلال در تمرکز و یا بیش فعالی او توجه کنید زیرا ممکن است یکی از علل بی خوابی اش باشند.

2. فرزندتان قصد ترک هیجانات خود را ندارد و کنجکاو است :

کودکان گاهی تصور می کنند هنگامی که آن ها در رخت خواب هستند اتفاقات جادویی و خاصی خارج از اتاق خواب آن ها در حال رخ دادن است . اگر دیگر اعضای خانواده مشغول تماشای تلویزیون و یا صحبت کردن باشند کودکان به آن ها گوش می دهند و همین امر سبب اختلال در خواب آن ها خواهد شد ، بنابراین سعی کنید خانه را ساکت کنید و آرامش رابرای فرزندتان فراهم نمایید.

3. بلافاصله بعد از بازی و سرگرمی زمان مناسبی برای خواب کودک نیست :

اگر چه کودکان مشغول تماشای تلویزیون یا انجام فعالیت های خود هستند اما خواباندن به زور آن ها دشوار است . لازم است کودک قبل از خواب در آرامش بسر ببرد تا خوابی راحت را سپری کند.

4. زمانی که بیش از حد خسته هستند :

زمان انجام تکالیف و بازی بعد از فعالیت های مدرسه ممکن است که خیلی طول بکشد در واقع خسته بودن بیش از حد کودک می تواند سبب بیش فعالی او شود و خوابیدن را دشوار کند.

5. زمانی که آن ها به قدر کافی خسته نشده اند :

اگر فرزند شما پس از مدرسه و در اواخر روز چرت بزند ممکن است در خواب او اختلال ایجاد شود زیرا آن ها هوشیاری و طراوت خود را حفظ کرده اند . سعی کنید از چرت زدن او پرهیز کنید و در عوض او را تشویق به انجام تکالیف مدرسه کنید ، شام را زود میل کنید تا کودک بتواند راحت بخوابد . در تعطیلات آخر هفته یا تابستان نیز از فعال بودن کودک خود مطمئن شوید تا زمانی که آن ها واقعا خسته شوند.

6. آن ها با رشد خود میل به استقلال دارند :

بچه های سنین مدرسه بطور مداوم قصد دارند تا استقلال خود را نشان دهند و خوابیدن یکی از مواردی است که می خواهند کنترل آن را به دست گیرند . ممکن این است کودک حوالی ساعت 6-7 عصر احساس خواب آلودگی داشته باشد و والدین مقاومت کنند.

7. آن ها نسبت به موضوعی مضطرب هستند یا استرس دارند :

بچه ها ممکن است در مورد تکالیف مدرسه، امتحانات ، انجام کاری، تغییر یا پیشرفت در زندگی مانند رفتن به مدرسه ای جدید ، داشتن یا نداشتن وقت کافی با والدین احساس نگرانی یا اضطراب داشته باشند و یا این که فیلم یا کتابی سبب ترس آن ها شده است ، همین امر در خواب آنان اختلال ایجاد خواهد کرد.

در اینجا 12 توصیه برای برطرف کردن بی خوابی در کودکان را می گوییم.

 1- به والدین توصیه می شود جای خواب ثابتی را برای کودک خود در نظر بگیرند و به کودک خود تاکید کنند که حتما در جای خود استراحت کند. معمولا تغییر مکان خواب حتی برای بزرگسالان هم ناخوشایند است و ممکن است سبب دیر به خواب رفتن آنها شود. احتمالا این تجربه را در طول مسافرت داشته اید.

  2- به این دسته از کودکان اصلا اجازه بیدار ماندن و دیر خوابیدن به بهانه مشاهده تلویزیون و یا حتی انجام تکالیف مدرسه را ندهید. زمان مشخصی را برای خواب آنها در نظر بگیرید و آنها را به خوابیدن در همان زمان، محدود کنید.گاها دیده می شود که برخی از کودکان به علت مشاهده فیلم های ترسناک دچار کم خوابی می شوند. والدین بهتر است از دیدن فیلم ترسناک و تحرک بیش از اندازه کودک، جلوگیری کنند.

3- ساعات خواب منظمی را برای کودکتان در نظر بگیرید.ساعات خواب کودک باید ثابت باشد. یک ساعت خاص را در نظر بگیرید. اولین بار کودک خود را تشویق کنید تا در آن ساعت خاص به رختخواب برود و شب‌های دیگر، حتی تعطیلات آخر هفته آن ساعت را معیار فرا رسیدن زمان خواب کودکتان قرار دهید. برای بیدار شدن از خواب نیز همین رویه را ادامه دهید. توجه داشته باشید هر قدر کودکتان زودتر از خواب بلند شود بهتر است، زیرا تا شب کاملا خسته می شود و حدودا همان ساعت مقرر به خواب می‌رود.

 4- والدین باید مراقب عادات تغذیه ای کودک خود باشند و سعی کنند مواد غذایی کافئین دار را از برنامه غذایی خود حذف و یا کم کنند. اگر هم کودک علاقمند به مصرف این مواد غذایی بود، سعی شود حتی المقدور این مواد را 4 ساعت قبل از خواب مصرف کند، زیرا واکنش کودکان به مصرف مواد کافئین دار مانند بزرگسالان است، یعنی همانطور که مصرف این مواد در بزرگسالان سبب بی خوابی می شود، در کودکان نیز همین اثر را دارد.

5- متخصصان تغذیه معمولا مصرف موادی مانند شیر ولرم را که حاوی کلسیم است، قبل از خواب توصیه می کنند.

6-حداقل دو ساعت قبل از خواب، شام کودک را آماده کنید تا بخورد. این کار سبب هضم نسبی غذا می شود و کودک با معده پر به رختخواب نمی رود، زیرا معمولا معده پر، سبب بدخوابی می شود.

7- توصیه می شود از مصرف غذاهای پرکالری در وعده شام اجتناب شود. مصرف زیاد مواد قندی هم در وعده شام کودکان توصیه نمی شود زیرا مصرف قند زیاد قبل از خواب، سبب افزایش انرژی و ایجاد تحرک بیشتر در کودک می شود. بنابراین میل به تحرک بیشتر، فرایند خوب خوابیدن را مختل می کند.
 8- برای این که کودک زودتر خسته شود و به خواب برود، توصیه می شود او را به فعالیت بدنی در طی روز تشویق کنید. کودکانی که در طی روز فعالیت کافی انجام نمی دهند و انرژی خود را تخلیه نمی کنند، دچار بی خوابی می شوند.

9- هر گونه وسایل بازی و اسباب بازی مورد علاقه کودک خود را از اتاق خواب او دور کنید، زیرا گاها دیده می شود که این دسته از کودکان به بازی با این وسایل مشغول می شوند و نمی خوابند.

 10- به والدین کودکانی که معمولا از کم خوابی رنج می برند توصیه می شود ، دمای اتاق کودک خود را بررسی کنند تا مبادا دمای اتاق بالا باشد.گرمای هوای اتاق کودک سبب بدخوابی می شود. پس با ایجاد تهویه مناسب در اتاق کودک، شرایط مناسبی برای خواب او فراهم کنید.
 11- به والدین این دسته از کودکان توصیه می شود تا محیط خانه را برای بهتر خوابیدن کودک ساکت نگه دارند و از ایجاد هر گونه سر و صدای بلند و صدای تلویزیون و … خودداری کنند.

 12- والدین این دسته از کودکان باید در نظر داشته باشند که هیچ گاه عصبانیت خود را از بی خوابی کودک بروز ندهند، زیرا کودک با مشاهده هر گونه عصبانیت، دچار اضطراب و تنش می شود که این اضطراب خود سبب بدخوابی بیشتر او می شود و سیکل معیوبی را ایجاد می کند.