SiteLogo

شکستگی قاعده جمجمه، از تشخیص تا درمان

0 2023
شکستگی قاعده جمجمه

شکستگی  قاعده جمجمه نوعی از آسیب های مغزی محسوب می شود که در آن یکی از استخوان های قاعده جمجمه ترک خورده و یا شکسته است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، شکستگی قاعده جمجمه یکی از موارد جدی آسیب های مغزی است که معمولاً همراه با سایر آسیب های جمجمه و صورت می باشد. در صورت بروز شکستگی جمجمه لازم است جراح مغز و اعصاب به سرعت وارد عمل شده و به جراحی درمانی برای آن بپردازد و گرنه احتمالاً مخاطرات جانی برای بیماران می رود.

 

 

انواع شکستگی جمجمه

شکستگی قاعده جمجمه

 

جمجمه یک ساختار استخوانی در بدن است و همانند سایر استخوان های بدن به دلایل متعددی تحت آسیب و یا فشار ممکن است ترک بخورد و یا بشکند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران علت زیربنایی شکستگی جمجمه ترومای سر است که به حدی معنادار می باشد که حداقل یک استخوان سر را شکسته است.

جراحان مغز و اعصاب بر اساس شدت و میزان تخریب های اضافی ناشی از شکستگی جمجمه، انواع اصلی آن را به صورت زیر طبقه بندی نموده اند:

  • شکستگی ساده جمجمه:

در این نوع شکستگی جمجمه آسیبی به پوست سر وارد نشده است.

 

  • شکستگی خطی جمجمه:

در این نوع شکستگی جمجمه، مسیر شکستگی تنها یک خط بدون هیچ انشعاب، فرو رفتگی، و یا تخریب استخوانی می باشد.

 

  • شکستگی فرو رفته جمجمه:

در این نوع از شکستگی جمجمه، ضربه وارد شده به سر منجر به شکستگی، خرد شدگی و جابجایی استخوان جمجمه به سمت مغز می شود.

 

  • شکستگی ترکیبی جمجمه:

در این نوع از شکستگی جمجمه، پارگی پوست سر، خرد شدگی و جابجایی استخوان های جمجمه مشاهده می شود. 

 

  • شکستگی قاعده جمجمه

در این شکستگی استخوان های بخش پایینی جمجمه که تشکیل دهنده ساختاری به نام قاعده جمجمه هستند دچار خرد شدگی، ترک، و یا آسیب می شوند. این نوع از شکستگی جمجمه به طور بالقوه خطرناک و همراه با آسیب مغزی است.

 

 

شکستگی فرو رفته جمجمه

شکستگی قاعده جمجمه

 

زمانی که شدت آسیب و یا ضربه وارده به جمجمه در حدی باشد که استخوان جمجمه شکسته و چند قطعه گردد و قطعات آن به سمت داخل و پارانشیم مغزی بروند، به آن شکستگی فرو رفته جمجمه می گویند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، به طور معمول شکستگی فرو رفته جمجمه نتیجه تاثیر انرژی بسیار زیاد بر یک نقطه از جمجمه است.

شکستگی فرو رفته جمجمه در بیش از 5 درصد اوقات در ناحیه پیشانی و آهیانه جمجمه افراد رخ داده و اغلب همراه با آسیب های مغزی زیر هستند:

خونریزی مغزی خارج سخت شامه خونریزی تحت عنکبوتیه
خونریزی مغزی زیر سخت شامه هوا کشیدن جمجمه (پنموسفالوس)
ضربه مغزی نشت مایع مغزی نخاعی
خونریزی مغزی

 

 

شکستگی جمجمه چه عوارضی دارد

علایم و عوارض شکستگی جمجمه بسته به نوع آسیب ایجاد کننده آن، شدت، نوع و میزان شکستگی ممکن است متفاوت از باقی شکستگی های جمجمه باشد. اما به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، علایم و عوارض مشترکی در انواع شکستگی های جمجمه وجود دارند که عبارتند از:

سردرد یا درد در محل اصابت ضربه به سر مشکلات بلع
ورم یا خون مردگی از دست دادن تعادل
خونریزی از یک زخم نقایص بینایی
خونریزی از گوش ها، بینی، یا چشم ها تغییرات در مردمک (گشادی یا عدم حساسیت به نور)
نشت مایع شفاف از گوش ها یا بینی تشنج
خون مردگی پشت گوش ها یا زیر چشمان بیهوشی
احساس خواب آلودگی، گیجی، یا بی قراری حالت تهوع
از دست دادن تکلم یا بریده گویی استفراغ
خشک شدن گردن کندی ضربان قلب
ورم زنگ زدن در گوش ها
مشکلات تنفس مشکلات شنوایی
بی حسی ضعف عضلات صورت
فلج از دست دادن کنترل مثانه و یا روده

 

آیا شکستگی جمجمه باعث مرگ می شود؟

 

شکستگی قاعده جمجمه

 

در بیشتر اوقات در شکستگی خفیف جمجمه افراد به طور کامل بهبود می یابند. تا جایی که حتی ممکن است برخی از آنها نیازمند درمان خاصی برای شکستگی جمجمه خود نباشند. اما در مواردی که شکستگی جمجمه متوسط یا شدید باشد، اوضاع متفاوت می شود. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، حدود 25 درصد از افرادی که شکستگی جمجمه متوسط دارند دچار جراحات مغزی و درجاتی از معلولیت مادام العمر می شوند. در مورد تشنج و صرع باید نوع آن بررسی شود اگر از نوع صرع مقاوم به درمان باشد شاید جراحی تشنج یا جراحی صرع موثر باشد

همچنین بین 7 تا 10 درصد از افرادی که شکستگی جمجمه متوسط دارند به صورت مادام العمر دچار حالت زندگی نباتی شده و یا حتی متاسفانه فوت می کنند. در عین حال در شکستگی های شدید جمجمه نیز با تاسف حدود 33 درصد بیماران جان به در نخواهند برد.

 

شکستگی جمجمه و خونریزی مغزی

علت زیربنایی انواع شکستگی جمجمه آسیب های تروماتیک مغزی است. شکستگی قاعده جمجمه نیز که نوعی از شکستگی جمجمه است از این قاعده مستثنی نبوده و علت ایجاد آن یک آسیب تروماتیک مغزی می باشد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، انواع شکستگی جمجمه و شکستگی قاعده جمجمه ممکن است با یا بدون آسیب به بافت مغز رخ دهند. به ویژه که معمولاً شکستگی قاعده جمجمه به صورت شکستگی خطی است.

طبق بررسی های صورت گرفته توسط جراحان مغز و اعصاب، مشخص شده است که در اکثر شکستگی های جمجمه آسیب مغزی خاصی رخ نمی دهد و فرد به سرعت و بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می یابد. اما طبق مطالعات تخصصی در بیش از 9000 بیمار دارای شکستگی قاعده جمجمه مشخص شده است که 70 درصد موارد شکستگی قاعده جمجمه همراه با خونریزی مغزی بوده و لازم به مداخلات فوری جراحی مغز و اعصاب برای درمان به موقع و پیشگیری از ضایعات مغز و خدای ناکرده فوت بیمار است.

 

علائم شکستگی قاعده جمجمه

علایم شکستگی قاعده جمجمه حسب نوع و محل شکستگی در بیماران مختلف متفاوت می باشد. کاهش سطح هوشیاری و کما بسته به آسیب وارده به مغز در وارد مختلف متفاوت است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، بیماران دارای شکستگی قاعده جمجمه در استخوان پتروس گیجگاهی دچار نشت مایع مغزی نخاعی از گوش و نیز علایم خون مردگی در محدوده عضلات ماستوئید هستند که به آن علامت جنگ گفته می شود.

در صورتی که شکستگی قاعده جمجمه از صفحه پیشین استخوان قاعده جمجمه باشد، نشت مایع مغزی نخاعی از بینی و خون مردگی در اطراف چشم ها مشاهده می شود که به آن چشمان راکونی می گویند.

در صورت وجود شکستگی طولی در استخوان های گیجگاهی قاعده جمجمه منجر به ناشنوایی رسانشی برای صداهای بالای 30 دسی بل و به مدت بیش از 6 الی 7 هفته خواهد شد. گاهی اوقات نیز ناشنوایی موقت در کمتر از 3 هفته رخ می دهد که به دلیل ادم مغزی در محدوده گوش میانی است.

اگر در شکستگی قاعده جمجمه اعصاب هفتم، ششم و پنجم مغزی درگیر شوند، فلج صورت، نیستاگموس، و بی حسی صورت ممکن است رخ دهند. در صورتی که شکستگی عرضی استخوان گیجگاهی عصب هشتم مغزی و لابیرنت را درگیر کند، منجر به نیستاگموس، بی تعادلی، و ناشنوایی دائمی عصبی خواهد شد.

 

عوارض ترک برداشتن جمجمه

ترک برداشتن جمجمه در حقیقت نوع خفیف و شکستگی در جا و بدون جابجایی جمجمه است. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، عوارض ترک برداشتن جمجمه حسب مورد ممکن است متفاوت باشند. نوع عوارض ترک برداشتن جمجمه بسته به میزان جدی بودن آسیب همراه آن بوده و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

اغتشاش شعور حالت تهوع
خواب آلودگی استفراغ
بی تعادلی فقدان هوشیاری
ضعف حافظه حملات تشنجی
احساس خستگی شدید خون مردگی زیر چشم یا پشت گوش
سردرد نشت مایع شفاف یا خون آلود از بینی یا گوش ها
ورم روی سر در محل ترک خوردن جمجمه خونریزی از سر

 

عمل شکستگی جمجمه

جراحی مغز برای عمل شکستگی جمجمه در تمامی موارد شکستگی جمجمه ضرورت ندارد. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران واقع در ساختمان پزشکان آریا در مواردی که بیمار نوزاد و یا کودک با شکستگی باز فرو رفته جمجمه باشد، نیاز به جراحی مغز برای شکستگی جمجمه است.

بیشتر جراحان مغز و اعصاب زمانی به بالا کشیدن استخوان جمجمه اقدام می کنند که شکستگی فرو رفته جمجمه بیش از 5 میلی متر زیر سطح داخلی استخوان باشد. در عین حال در صورتی که پنموسفالوس (هوا کشیدن جمجمه)، آلودگی و ضایعات زیاد، و خونریزی مغزی زیر محل شکستگی جمجمه باشد، لازم است جراحی مغز صورت بگیرد. زمانی که مغز در زیر محل شکستگی دچار تخریب و تورم شود، حتی ممکن است از تکنیک های کرانیوتومی (برش های بزرگ بر جمجمه) برای نجات جان بیمار استفاده است.

به طور معمول پس از اینکه التهاب مغزی و آسیب های ناشی از شکستگی جمجمه برطرف شدند، در صورت نیاز جراحان مغز و اعصاب یا استفاده از تکنیک های کرانیو پلاستی اقدام به ترمیم جمجمه و اصلاح شکل آن می نمایند.

 

مدت زمان جوش خوردن استخوان جمجمه

مدت زمان درمان، ترمیم و جوش خوردن استخوان جمجمه بستگی به عواملی همون سرعت ترمیم بدنی فرد، سن بیمار، نوع شکستگی، وسعت شکستگی و شدت آن دارد. به طور معمول بین 3 تا 6 ماه زمان لازم است تا استخوان های جمجمه کاملاً جوش بخورند. به گفته دکتر محمد صمدیان استاد برتر جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی تهران در کلینیک جامع قاعده جمجمه و هیپوفیز ایران، این مدت در کودکان و نوجوانان کمتر از بزرگسالان و در بزرگسالان بین جوانان کمتر از میانسالان و سالمندان است.

برای اینکه سرعت ترمیم استخوان های جمجمه افزایش یابد، لازم است در دوره نقاهت پس از شکستگی از انجام فعالیت های بدنی مستلزم جابجایی و تکان های شدید خودداری نموده و تا جای ممکن از انجام ورزش های سنگین اجتناب نمایید. همچنین بهتر است از فعالیت های مستلزم سطح بالای هوشیاری همچون رانندگی و کار با ابزارهای برش اجتناب کنید.