آکنه چیست؟ انواع آکنه و راه حل درمانی آن
شاید با آکنه به‌عنوان یک مشکل گذرا در دوران نوجوانی برخورد کنید، اما این وضعیت پوستی می‌تواند فراتر از این دوران نیز ادامه پیدا کند و حتی در بزرگسالی نیز ادامه یابد. هورمون‌ها، سبک زندگی، نوع پوست، استفاده از محصولات نامناسب و عوامل محیطی و فیزیولوژیکی متعددی می‌توانند باعث بروز انواع مختلف آکنه شوند. درک مفهوم آکنه و علت آن اولین گام برای درمان این مشکل است.
آکنه چیست؟
آکنه به جوش‌های مکرر، قرمز، متورم و اغلب دردناک گفته می‌شود. این مشکل پوستی زمانی زمانی بروز می‌کند که سبوم، سلول‌های مرده پوست و آلودگی‌ها، منافذ پوست شما را مسدود می‌کنند. آکنه معمولاً به صورت کیست، جوش سرسیاه، جوش سرسفید یا سایر موارد با شدت‌های مختلف ظاهر می‌شود. این مشکل می‌تواند روی صورت، سینه، شانه‌ها، کمر و هر ناحیه‌ای که دارای فولیکول‌های سبوم‌زا باشد، ظاهر شود. این جوش‌ها و جای آنها بر سلامت روان و اعتماد به‌نفس شما تاثیر منفی می‌گذارند.
انواع آکنه
آکنه بسته به علائم و شدت آن به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که مهم‌ترینشان شامل آکنه غیرالتهابی، آکنه التهابی و اشکال شدیدتر مانند آکنه کیستیک یا هورمونی است. جهت درمان آکنه میتوانید به بهترین دکتر پوست پردیس مراجعه کنید
آکنه التهابی
آکنه التهابی زمانی رخ می‌دهد که منافذ شما عفونی شده و متورم شوند. این نوع آکنه معمولاً دردناک است، عمق بیشتری در پوست دارد، قرمز و متورم است و ممکن است به دلیل داشتن چرک در مرکز، نوک سفید یا زرد داشته باشد.
- پاپول‌ها: ضایعات قرمز و متورم کوچکی کمتر از یک سانتی‌متر هستند.
- پوسچول‌ها: مشابه پاپول‌ها هستند، اما مرکز آنها حاوی چرک سفید یا زرد است.
آکنه التهابی معمولاً ناشی از تولید بیش از حد سبوم و رشد باکتری‌ها مانند Cutibacterium acnes است و در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث جای جوش و لک شود. درمان این مشکل اغلب شامل آنتی‌بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی، رتینوئیدها یا داروهای ضد التهاب است.
آکنه غیرالتهابی
این نوع آکنه باعث تورم نمی‌شود و به آن آکنه کومدونال نیز گفته می‌شود و ناشی از مسدود شدن منافذ به صورت سرسیاه یا سرسفید است.
- سرسیاه‌ها (Comedones باز): منافذی باز که به دلیل واکنش رنگدانه‌ها با اکسیژن سیاه دیده می‌شوند.
- سرسفیدها (Comedones بسته): منافذ مسدود که برجستگی‌های کوچک سفید زیر سطح پوست ایجاد می‌کنند.
آکنه غیرالتهابی معمولاً خفیف است و با محصولات بدون نسخه قابل مدیریت است، اما فشار دادن یا تخلیه آن ممکن است باعث ورود باکتری و تبدیل به آکنه التهابی شود.
انواع شدید آکنه
آکنه کیستیک-ندولی و هورمونی از شدیدترین انواع آکنه هستند که نیاز به مراجعه به متخصص پوست دارند. این نوع جوش‌ها شامل توده‌های بزرگ، دردناک و چرک‌دار زیر پوست هستند که با درمان‌های ساده موضعی حل نمی‌شوند.
- ندول‌ها: توده‌های بزرگ، دردناک و سفت که از پاپول یا پوسچول‌ها ایجاد می‌شوند و در عمق پوست قرار دارند.
- کیست‌ها: مشابه ندول‌ها، اما نرم‌تر و دارای مرکز چرک‌دار بزرگ زیر پوست هستند.
- آکنه هورمونی: معمولاً در ناحیه پایینی صورت مانند خط فک و چانه ظاهر می‌شود و ناشی از تغییرات هورمونی است.
در این نوع آکنه‌ها داروهای موضعی سبک ممکن است مؤثر نباشند و مشاوره با متخصص پوست ضروری است. رعایت روتین غیرکومدونیک و منظم می‌تواند روند درمان را تسریع کند.
علل آکنه
آکنه معمولاً نتیجه مسدود شدن فولیکول‌های مو به دلیل تولید بیش از حد سبوم، تجمع سلول‌های مرده پوست و آلودگی‌ها است. این منافذ مسدود شده محیط مناسبی برای رشد باکتری‌های عامل آکنه ایجاد می‌کنند که می‌تواند باعث قرمزی، تورم و درد شود. این عوامل ممکن است ناشی از دلایل زیستی متعددی باشند که در ادامه آمده‌اند:
تولید بیش از حد سبوم
سبوم توسط غدد سباسه تولید می‌شود و نقش مهمی در روان‌کنندگی و محافظت از پوست دارد. در همین حال، پوست سلول‌های مرده خود را بازسازی می‌کند و این سلول‌ها به سطح پوست می‌آیند.
تولید بیش از حد سبوم می‌تواند مسیر حرکت این سلول‌های مرده را مختل کرده و باعث مسدود شدن منافذ شود. ورود باکتری‌ها به این منافذ مسدود شده باعث تورم و درد می‌شود. دلایل تولید بیش از حد سبوم شامل عدم تعادل هورمونی، ژنتیک، مراقبت نامناسب از پوست یا سبک زندگی ناسالم است.
نوسانات هورمونی
هورمون‌ها، به‌ویژه آندروژن‌ها مانند تستوسترون، نقش مهمی در ایجاد آکنه هورمونی دارند. تغییرات هورمونی ناشی از بلوغ، قاعدگی، بارداری، مصرف قرص‌های ضدبارداری یا سبک زندگی نادرست می‌تواند باعث بزرگ‌تر شدن غدد سباسه و افزایش تولید سبوم شود.
این افزایش سبوم باعث بروز جوش در صورت و برخی مواقع در نواحی دیگر می‌شود. آکنه هورمونی نه تنها در نوجوانی، بلکه در بزرگسالی و در افرادی با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) نیز ممکن است ادامه یابد.
تغییرات غیرطبیعی سلول‌های پوستی
پوست به‌طور طبیعی سلول‌های مرده خود را می‌ریزد تا بازسازی شود. اما در صورت فولیکولار هیپرکراتینه‌سازی، تعداد سلول‌های مرده بیش از حد می‌شود. این سلول‌ها در منافذ جمع شده و حرکت سبوم به سطح پوست را مسدود می‌کنند که زمینه‌ساز آکنه است.
رشد باکتری‌ها
باکتری‌های عامل آکنه به طور طبیعی روی پوست حضور دارند و در شرایط عادی آسیبی نمی‌رسانند. با این حال، وقتی فولیکول‌ها با سبوم و سلول‌های مرده مسدود شوند، باکتری‌ها می‌توانند در این محیط تکثیر یافته و باعث آکنه التهابی شوند. این نوع آکنه با قرمزی، تورم و جوش‌های چرکی همراه است.
ژنتیک
ژنتیک نقش مهمی در سلامت پوست، نوع پوست و استعداد ابتلا به آکنه دارد. اگر خانواده شما سابقه آکنه دارند، احتمال بروز آن در شما بیشتر است. ژنتیک می‌تواند بر عملکرد غدد سباسه، روند ریزش سلول‌های مرده یا پاسخ سیستم ایمنی به رشد باکتری‌ها تاثیر بگذارد و شما را مستعد آکنه کند.
عوامل خارجی
عوامل محیطی و سبک زندگی نیز به همان اندازه در بروز آکنه موثر هستند:
- آلودگی: ذرات گرد و غبار و مواد شیمیایی موجود در هوا می‌توانند روی پوست بنشینند و منافذ را مسدود کنند.
- تماس با دست یا اشیاء آلوده: لمس صورت با دست‌های آلوده می‌تواند چربی، باکتری و آلودگی را منتقل کند.
- لوازم آرایشی و محصولات پوستی نامناسب: استفاده از محصولات کومدونیک و کرم‌های سنگین منافذ را مسدود می‌کند.
- فشار و اصطکاک: پوشیدن لباس، کلاه، ماسک یا تجهیزات ورزشی تنگ می‌تواند باعث آکنه مکانیکا شود.رژیم غذایی: مصرف زیاد قند، لبنیات و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده می‌تواند باعث افزایش انسولین و تولید سبوم و التهاب شود.
روش‌های درمان آکنه
روش درمان آکنه بستگی به علت و شدت آن دارد. آکنه‌های خفیف ممکن است با استفاده از محصولات پوستی مناسب کنترل شوند، در حالی که موارد شدیدتر نیاز به داروهای تجویزی یا ترکیبی از روش‌های درمانی دارند. هدف درمان کاهش التهاب، کنترل تولید سبوم، جلوگیری از رشد باکتری و تسریع ترمیم پوست است. برنامه درمانی معمولاً شامل داروهای موضعی و خوراکی است که با توجه به نوع پوست و شدت آکنه توسط متخصص پوست تعیین می‌شود.
درمان‌های موضعی آکنه
درمان‌های موضعی معمولاً کرم‌ها یا سرم‌هایی هستند که مستقیماً روی پوست اعمال می‌شوند و برای درمان آکنه‌های خفیف تا متوسط مناسب‌اند. این محصولات معمولاً شامل مواد ضدباکتری و ترکیبات فعال پوستی مانند سالیسیلیک اسید، نیاسینامید یا رتینوئیدها هستند.
- سالیسیلیک اسید: به لایه‌برداری پوست کمک می‌کند و از مسدود شدن منافذ جلوگیری می‌کند.
- نیاسینامید: خاصیت ضدالتهابی دارد و قرمزی و تورم را کاهش می‌دهد.
- رتینوئیدها (مثل ترتینوئین): باعث افزایش نوسازی سلول‌های پوست می‌شوند و از انسداد منافذ جلوگیری می‌کنند.
درمان‌های خوراکی آکنه
در موارد متوسط تا شدید، آکنه هورمونی یا کیستیک-ندولی، ممکن است درمان موضعی کافی نباشد و داروهای خوراکی تجویز شود:
- آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند مینوسیکلین یا داکسی‌سیکلین): برای کاهش باکتری‌ها و التهاب.
- داروهای هورمونی: برای آکنه هورمونی، قرص‌های ضدبارداری یا داروهای ضدآندروژن مانند اسپیرونولاکتون ممکن است توصیه شود.
- رتینوئیدهای خوراکی (مانند ایزوترتینوئین): برای موارد شدید، باعث کاهش اندازه غدد سباسه و تولید چربی می‌شوند.
استفاده از داروهای خوراکی فقط باید پس از مشاوره و تشخیص متخصص پوست انجام شود.
درمان‌های اضافی
در کنار داروهای موضعی و خوراکی، برخی روش‌های درمانی دیگر نیز برای آکنه وجود دارند:
- لیزر و نور درمانی (Photodynamic Therapy – PDT): برای کاهش باکتری‌های عامل آکنه.
- پیلینگ شیمیایی: با استفاده از اسیدهای لایه‌بردار، منافذ را باز کرده و جای جوش را کاهش می‌دهد.
- تزریق کورتیکواستروئید: برای کیست‌های بزرگ و دردناک به کاهش التهاب کمک می‌کند.
- تخلیه یا استخراج: متخصص پوست با استفاده از سوزن‌های استریل، چربی، سلول‌های مرده و آلودگی را از منافذ خارج می‌کند.
این درمان‌ها معمولاً به همراه داروهای موضعی برای رسیدن به نتایج بهتر استفاده می‌شوند.
درمان‌های طبیعی و مراقبت خانگی
برخی روش‌های طبیعی و خانگی نیز برای کاهش آکنه مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله روغن درخت چای، آلوئه ورا و زردچوبه به دلیل خاصیت ضدباکتری و ضدالتهابی. این روش‌ها ممکن است در موارد خفیف مفید باشند، اما استفاده نادرست یا بیش از حد می‌تواند باعث مسدود شدن منافذ و تشدید آکنه شود. رژیم غذایی سالم و متعادل نیز نقش مهمی در سلامت پوست دارد:
- مصرف غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب امگا-۳ باعث کاهش التهاب و حمایت از پوست سالم می‌شود.
- محدود کردن مصرف لبنیات، غذاهای با شاخص گلیسمی بالا، فست‌فود، شیرینی‌ها و نوشیدنی‌های شیرین می‌تواند از بروز آکنه جلوگیری کند.
عوامل غیرمستقیم مانند استرس و سیگار کشیدن نیز می‌توانند به ایجاد یا تشدید آکنه کمک کنند. کنترل استرس و سبک زندگی متعادل باعث کاهش هورمون‌های التهاب‌زا و پیشگیری از جوش‌ها می‌شود.
درمان لک‌های پس از آکنه (Depigmentation)
پس از کاهش آکنه، درمان لک‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد:
- استفاده از محصولات غیرکومدونیک و سبک با ترکیبات ملایم مانند Thiamidol
- ایجاد روتین ساده اما کامل شامل شوینده، تونر، سرم، مرطوب‌کننده و کرم ضدآفتاب غیرکومدونیک
- محصولات دارای AHA، PHA و اسیدهای طبیعی مانند لاکتیک اسید برای لایه‌برداری و نوسازی سلول‌های پوست
پیشگیری از آکنه
بخش بزرگی از درمان آکنه مربوط به پیشگیری از بروز مجدد آن است. رعایت سبک زندگی مناسب، پرهیز از عوامل محرک و پایبندی به روتین مراقبت پوستی، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا آکنه‌های مکرر می‌توانند جای جوش و اسکار دائمی ایجاد کنند.
روتین مراقبت پوستی برای پوست مستعد آکنه
یک روتین متعادل صبح و شب یکی از مطمئن‌ترین روش‌ها برای جلوگیری از بروز آکنه است:
- شستشو: استفاده از شوینده‌های ملایم برای پاکسازی چربی و آلودگی‌های سطح پوست
- تونر: برای پاک کردن هرگونه باقی‌مانده مواد و تعادل PH پوست
- سرم‌های حاوی AHA: کمک به لایه‌برداری ملایم و پیشگیری از مسدود شدن منافذ
- مرطوب‌کننده: انتخاب محصولات سبک و غیرکومدونیک
- ضدآفتاب یا کرم شب: محافظت از پوست و حمایت از روند ترمیم آن
ثبات در استفاده از محصولات درمانی و مشورت با متخصص پوست قبل از ترکیب یا استفاده از مواد فعال قوی، بسیار مهم است.
تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی
رژیم غذایی، سبک زندگی، مدیریت استرس و چرخه خواب، همگی می‌توانند بر بروز آکنه اثر بگذارند:
- از مصرف غذاهایی که باعث افزایش سریع انسولین می‌شوند پرهیز کنید.
- به جای آن از غذاهای کامل، پروتئین‌های کم‌چرب و آب کافی استفاده کنید.
- ورزش، مدیتیشن و سایر روش‌های کاهش استرس می‌توانند سطح هورمون‌های التهابی مانند کورتیزول را کاهش دهند و از بروز آکنه جلوگیری کنند.
نکات کاهش جای جوش
جای جوش می‌تواند یادآور آکنه‌های گذشته باشد، اما با روش‌های مؤثر می‌توان آنها را کاهش داد:
- استفاده از Thiamidol: این ماده فعال ملایم و موثر، به کاهش لک‌ها و هیپرپیگمنتیشن پس از التهاب کمک می‌کند و برای تمام انواع پوست مناسب است.
- کرم ضدآفتاب: نور خورشید می‌تواند باعث تیرگی جای جوش و آسیب به کلاژن شود. استفاده از ضدآفتاب با SPF 50+ ضروری است.
- تونر: علاوه بر پاکسازی، به تعادل PH پوست کمک کرده و از رشد بیش از حد باکتری جلوگیری می‌کند.
- لایه‌بردارها: شوینده‌ها یا محصولات دارای AHA و سالیسیلیک اسید، سلول‌های مرده را حل کرده، منافذ را باز و نوسازی سلول‌ها را تسهیل می‌کنند.عدم فشار دادن جوش‌ها: فشار دادن یا تخلیه جوش‌ها احتمال ایجاد اسکار را افزایش می‌دهد. اجازه دهید درمان‌های آکنه کار خود را انجام دهند و از لمس نواحی آسیب‌دیده خودداری کنید.
درمان آکنه و انواع جوش در کلینیک دکتر باحجب
آکنه یک مشکل شایع پوستی است که دلایل متعدد فیزیولوژیکی و محیطی دارد. درک علت و نوع آکنه، پیگیری درمان مناسب و رعایت پیشگیری‌های روزانه می‌تواند در کاهش شدت، پیشگیری از بروز مجدد و حفظ سلامت پوست موثر باشد. روتین مراقبت منظم، تغییرات در سبک زندگی سالم و درمان تخصص توسط پزشک مجرب، به کاهش و رفع این مشکل کمک زیادی می‌کند. ما در کلینیک دکتر باحجب از روش های علمی و موثر برای درمان آکنه کمک استفاده می‌کنیم. برای مشاوره تخصصی و رزرو نوبت با ما تماس بگیرید.
