بیماری آسم چیست و چگونه درمان می شود؟

آسم چیست؟

آسم بیماری مزمن راه های هوایی است. در فرد مبتلا به آسم، دیواره های داخلی راه های هوایی، که به نام برونش شناخته می شوند، به برخی از موادی که فرد استنشاق می کند بسیار حساس می شوند و دچار تورم و التهاب می شوند. این تورم و التهاب باعث حساس شدن راه های هوایی و افزایش حساسیت آن ها به واکنش های آلرژیک می شود. در واکنش آلرژیک، راه های هوایی متورم می شود و عضلات اطراف راه های هوایی و دستگاه تنفسی سفت می شوند و باعث محدود شدن راه های هوایی و تولید بیش از حد مخاط می شوند و ورود و خروج هوا در ریه ها را با مشکل مواجه می سازد.

در برخی از حملات آسم، تورم در راه های هوایی می تواند رسیدن هوا به ریه ها و در نتیجه ورود اکسیژن به جریان خون و اندام های حیاتی را به طور کامل متوقف کند. این نوع حمله ی آسم می تواند کشنده باشد و نیاز به بستری فوری در بیمارستان دارد. در شروع حمله ی آسم، راه های هوایی اجازه ورود هوا به اندازه ی کافی به ریه ها را می دهند اما اجازه ی خروج دی اکسید کربن با سرعت کافی را نمی دهند. دی اکسید کربن برای بدن سمی است و اگر طی حمله ی آسم طولانی مدت از بدن خارج نشود منجر به افزایش گاز دی اکسید کربن در ریه ها و کاهش ورود اکسیژن به جریان خون می شود. در سراسر جهان حدود ۲۵۰،۰۰۰ نفر به علت آسم می میرند. حملات آسم هنگامی رخ می دهد که علائم به اوج خود برسند، به طور ناگهانی شروع می شوند و از خفیف تا شدید متغیر هستند. افرادی که دارای علائم واضح آسم هستند باید جهت درمان و مشاوره در مورد تکنیک های مدیریت علائم و همچنین شناسایی عوامل آسم و نحوه ی اجتناب از آن ها به پزشک مراجعه کنند. اگرچه درمان کاملی برای آسم در دسترس نیست، اما مدیریت علائم می تواند به فرد مبتلا به آسم برای داشتن زندگی کامل و فعال کمک کند. در این مقاله، یک مرور کلی از بیماری های تنفسی پیچیده و همچنین بررسی انواع مختلف آسم و علل و نحوه ی تشخیص بیماری آسم را ارائه می دهیم.

چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری آسم قرار دارند؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم تمامی افرادی که در محیط های آلوده زندگی و یا کار می کنند در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند! به طور کلی آسم می تواند ارثی باشد. اگر سابقه این بیماری در خانواده شما وجود داشته باشد احتمال ابتلای شما به این بیماری بالاست.

همچنین افرادی که از دخانیات استفاده می کنند در معرض ابتلا به بیماری آسم قرار دارند. سیگار یکی از محصولاتی است که آسیبهای جدی به لوله های تنفسی وارد می کند و راه عبور و مرور هوا را متورم می سازد.

افرادی که با مواد شیمیایی سر و کار دارند ( مانند آرایشگر ها) نیز ریه های حساسی دارند و همین امر می تواند زمینه ساز ابتلا به این بیماری باشد. از عوامل دیگر زمینه ساز بیماری آسم می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گرد و خاک
• مواد شیمیایی موجود در هوا و یا غذا
• گرده افشانی گیاهان
• عفونت دستگاه تنفسی
• رفلاکس معده
• استرس
• مصرف برخی داروها
• کپک
• موی حیوانات اهلی
• و تخم سوسک و حشرات

در صورت ابتلای فرد به بیماری آسم، در برخی موارد مصرف برخی غذاها شرایط او را بدتر می کند، این غذاها به شرح زیر هستند:

• ماهی
• تخم مرغ
• بادام زمینی و سویا

شرایطی مانند استرس، احساسات هیجانی و ورزش بیماری آسم را حادتر می کنند. خوشبختانه این بیماری مسری نیست و امکان انتقال آن از یک فرد به فرد دیگر وجود ندارد.

انواع آسم:

* آسم دوره ای خفیف: بروز علایم آسمی خفیف بیشتر از 2 روز در هفته و بیشتر از 2 شب در ماه

* آسم مزمن خفیف: بروز علایم آسم بیشتر از 2 بار در هفته، ولی نه بیشتر از 1بار در روز

* آسم مزمن ملایم: بروز علایم 1 بار در روز و بیشتر از 1 شب در طول هفته

* آسم مزمن بسیار شدید: بروز علایم در طول روز، در اغلب روزها، و به شکل مکرر در طول شب

چه علائمی نشان دهنده این است که به آسم مبتلا شده ایم ؟؟

حال که به موارد به وجود آورده آسم و تشدید کننده آن در فرد مبتلا پرداختیم، به سراغ علائم این بیماری می رویم. از کجا بدانیم مبتلا به بیماری آسم هستیم ؟

بیماری آسم در همه افراد یکسان نیست و ممکن است در برخی از افراد مبتلا علائمی که در ادامه برای شما خواهیم گفت، فقط در زمان های خاص مانند زمانی که بسیار هیجان زده می شوند پدید آید. حال به علائم این بیماری می پردازیم تا در صورت مشاهده این علائم به درمان آسم اقدام کنید:

• درد در ناحیه قفسه سینه
• تنفس صدا دار ( این نشانه بیشتر در کودکان پدیدار می شود )
• نفس تنگی
• اذیت شدن هنگام خواب به علت عدم تنفس صحیح
• سرفه های شدید و خس خس کردن سینه

پیشگیری از حمله آسم

• از مواد حساسیت‌زا دوری کنید. هر فردی نسبت به مواد خاصی حساسیت دارد، ماده مورد نظر را پیدا کرده و از آن دوری کنید.
• از هوای آلوده بپرهیزید. مثلاً دود اتومبیل‌ها در شهرهای شلوغ و دود کارخانه‌ها
• پتو و ملحفه‌ها را با آب بسیار داغ بشویید و آنها را در آفتاب خشک کنید.
• عفونت‌های ویروسی بسیار مهم هستند؛ ممکن است تا هفته‌ها بعد از عفونت همچنان از حمله آسم رنج ببرید.
• تا جایی که می‌توانید سعی کنید دچار عفونت تنفسی نشوید.
• بوهای تند و دود ناشی از آشپزی را از خانه خارج کنید.
• شامپوهای عطری استفاده نکنید.
• پرده‌ها و اسباب بازی‌های پشمی را به طور مرتب شستشو دهید.
• از استرس و اضطراب فشارهای روانی و هیجانات عاطفی دوری کنید.
• بهداشت و نظافت خانه و خانه‌های آلوده به طور منظم و کامل توصیه می‌شود؛ چون برخی از گونه‌های سوسک می‌توانند باعث بروز آسم شوند.
• از ورزش در هوای سرد و خشک اجتناب کنید.
• داروهایی که پزشک برای پیشگیری از بروز حملات آسم برای شما تجویز کرده است را به طور منظم مصرف کنید؛ حتی اگر احساس می‌کنید مشکلی ندارید مصرف داروها را قطع نکنید.
• از ملحفه و لباس‌های کاملاً نخی استفاده کنید.
• بهتر است سالانه با مشورت پزشک خود واکسن آنفولانزا را تزریق کنید.
• از مصرف خودسرانه داروهایی که باعث بروز حمله آسم می‌شوند مثل: آسپیرین، بروفن، آتنولول و پروپرانولول خودداری کنید.
• از ترکیبات گیاهی ناشناخته به عنوان دارو استفاده نکنید.

اگر در روزهای تعطیل حال شما بهتر است ولی با شروع کار بدتر می‌شوید به احتمال خیلی زیاد مشکل شما مربوط به محیط کار و نوع کارتان است؛ زیرا داروها، پلاستیک‌ها، رنگ‌ها، مواد پاک‌کننده فضولات حیوانی و ذرات چوب می‌توانند باعث تشدید بیماری شوند.

داروهای آسم

به طور کلی دو دسته داروی اصلی برای کنترل آسم وجود دارد که هر کدام برای یک منظور خاص تجویز می‌شوند:

۱. داروهای کنترلی

این داروها مهم‌ترین داروهای آسم هستند؛ چرا که مانع از بروز حملات آسم می‌شوند. ریه‌های فرد بیمار هنگام مصرف این داروها، کمتر دچار تورم شده و در مقابل محرک‌ها آسیب پذیری کمتری خواهد داشت.

۲. داروهای کوئیک ریلایف

این داروها که با نام داروهای نجات هم شناخته می‌شوند به شل شدن و آرام سازی ماهیچه‌های مجاری تنفسی کمک می‌کند. اگر در هفته بیش از دو دفعه از این داروها استفاده می‌کنید، پس آسم شما به خوبی کنترل نشده است. با این حال، ورزشکاران مبتلا به آسم، می‌توانند پیش از شروع تمرینات خود، از داروهای فوری موسوم به بتا آگونیست استفاده کرده و علائم آسم را در خود کاهش دهند.

علاوه بر دو مورد فوق، می‌توان داروهای آسم را به دو دسته کوتاه مدت و درازمدت نیز دسته بندی کرد.

۳. داروهای درازمدت

داروهای آسم درازمدت داروهایی هستند که باید به مدت طولانی و در وعده‌های هر روزه مصرف شوند. این در حالی است که داروهای کوتاه مدت، تنها در صورت بروز حمله آسم و به صورت موقتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هر صورت، اثربخش‌ترین این داروها آنهایی هستند که تورم مجاری تنفسی را برطرف می‌کنند. در بعضی موارد ممکن است پزشک معالج شما، مصرف ترکیبی از کورتیکواستروئید استنشاقی و یک داروی ضد تورم دیگر مانند داروهای زیر را به شما توصیه کند:

بتا اگونیست‌های بلند مدت یا LABA

این دارو یک نوع برونکودیلاتور است که باعث باز شدن مجاری تنفسی شما می‌شود.

آنتی کولینرژیک‌های بلند مدت

این نوع داروها باعث آرام سازی و افزایش سایز مجاری تنفسی ریه‌های شما شده و تنفس را برای‌تان آسان‌تر می‌کنند. یکی از معروف‌ترین آنتی کولینرژیک‌ها که بیماران ۶ سال به بالا می‌توانند مصرف کنند تیوتروپیوم برومید نام دارد.

لکوترین

این دارو مسیر ورود مواد شیمیایی ای را که باعث تورم مجاری تنفسی می‌شوند مسدود می‌سازد.

تئوفیلین

این دارو یک نوع برونکودیلاتور است که به عنوان یک داروی کمکی به بیمارانی تجویز می‌شود که با دیگر داروها قادر به درمان آسم خود نبودند.

ایمونومولاتور

این دارو به افرادی تزریق می‌شود که دارای آسم‌ شدید بوده و یا در اثر مشکلات سیستم ایمنی دچار دیگر تورم‌ها هستند. از جمله این ایمونومولاتورها می‌توان به رسلیزوماب، مپولیزوماب و اومالیزوماب اشاره کرد.

۴. داروهای کوتاه مدت

داروهای کوتاه مدت آسم داروهایی هستند که تأثیری فوری دارند. این داروها علائمی مانند سرفه، گرفتگی قفسه سینه و خس خس سینه را که حین حمله آسم ایجاد می‌شوند تسکین می‌دهند. چند مورد از معروفترین این داروهای فوری عبارتند از:

بتا آگونیست‌های کوتاه مدت یا همان برونکودیلاتورها

آنتی کولینرژیک ها

که در کنار بتا آگونیست‌ها و یا به عنوان جایگزین آنها مصرف می‌شوند.