اوتیسم چیست؟

اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک اختلال عصبی-رشدی است که بر نحوه‌ی ارتباط، رفتار و تعامل اجتماعی فرد تأثیر می‌گذارد. این اختلال معمولاً در دوران کودکی، اغلب قبل از سه سالگی، بروز می‌کند و شدت آن در هر فرد متفاوت است. اصطلاح “طیف” به این اشاره دارد که علائم و ویژگی‌های اوتیسم می‌توانند بسیار متنوع باشند.

علائم اوتیسم در کودکان

علائم اوتیسم می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، اما معمولاً در سه حوزه اصلی مشاهده می‌شوند:

1. اختلال در ارتباطات اجتماعی

• برقرار نکردن تماس چشمی
• عدم واکنش به اسم خود
• ناتوانی در درک احساسات دیگران
• نداشتن علاقه به بازی‌های جمعی یا ارتباط با همسالان
• تأخیر در صحبت کردن یا عدم صحبت

2. رفتارهای تکراری و محدود

• تکرار حرکات خاص (مثلاً تکان دادن دست‌ها یا چرخاندن اشیاء)
• وابستگی شدید به روتین‌ها و مقاومت در برابر تغییر
• تمرکز غیرمعمول روی موضوعات خاص (مثلاً علاقه‌ی شدید به قطارها یا اشکال هندسی)

3. واکنش غیرطبیعی به محرک‌های حسی

• حساسیت زیاد یا کم به صدا، نور، لمس یا بو
• اجتناب از صداهای بلند یا نورهای شدید
• نحوه برخورد با کودکان اوتیسم

نحوه رفتار با کودکان اتیسم

رفتار با کودک اوتیستیک نیازمند صبر، درک بالا و آموزش مناسب است. در ادامه، چند نکته مهم برای والدین، معلمان و مراقبان آورده شده است:

1. پذیرش و احترام

• کودک را همان‌طور که هست بپذیرید.
• به تفاوت‌های رفتاری او احترام بگذارید و از قضاوت بپرهیزید.

2. برقراری ارتباط مؤثر

• از جملات کوتاه، واضح و قابل فهم استفاده کنید.
• در صورت نیاز از تصاویر، زبان اشاره یا وسایل کمک ارتباطی استفاده کنید.
• صبور باشید و به کودک زمان کافی بدهید تا پاسخ دهد.

3. ایجاد محیط ساختار یافته

• برنامه روزانه منظم و قابل پیش‌بینی برای کودک تهیه کنید.
• تغییرات را به‌آرامی و با اطلاع قبلی به کودک معرفی کنید.

4. تقویت مثبت

• هر رفتار مثبت یا پیشرفت کوچک را تشویق کنید.
• از تنبیه یا زورگویی خودداری کنید؛ چون می‌تواند باعث اضطراب یا رفتارهای منفی شود.

5. درمان‌های کمکی

کاردرمانی: برای بهبود مهارت‌های حرکتی و هماهنگی بدن
گفتاردرمانی: کمک به بهبود زبان و ارتباط
رفتاردرمانی (ABA): برای شکل‌دهی رفتارهای مناسب و کاهش رفتارهای ناسازگار
بازی‌درمانی یا موسیقی‌درمانی: افزایش ارتباط و کاهش اضطراب

جمع‌بندی
کودکان دارای اوتیسم مانند سایر کودکان، نیازمند عشق، امنیت و درک هستند. شناخت علائم و استفاده از روش‌های مناسب برای تعامل با آن‌ها می‌تواند زندگی‌شان را به طرز قابل توجهی بهبود بخشد. همچنین، تشخیص زودهنگام و دریافت مداخلات تخصصی می‌تواند مسیر رشد و یادگیری آن‌ها را تسهیل کند