مایع آمنیوتیک در بارداری چیست؟

طی دوران بارداری، جنین در حال رشد در کیسه‌ای پر از مایع (کیسه آمنیوتیک) در داخل رحم قرار دارد. دیواره کیسه آمنیوتیک از دو غشاء تشکیل شده است: کوریون یا برون‌شامه (chorion) و آمنیون (amnion). این لایه‌ها سبب می‌شوند تا فرزندتان سفت و محکم در کیسۀ حاوی مایع آمنیوتیک قرار گیرد.اغلب در حین زایمان، وقتی بچه آمادۀ تولد است، این غشاءها پاره و باز می‌شوند و مایع از درون آن بیرون می‌ریزد. به این پدیده پاره شدن کیسه آب می‌گویند.

در حین دوران بارداری مایع امنیوتیک به طرق مختلف به فرزندتان کمک می‌کند تا رشد کند :

• اگر ضربه‌ای به شکم‌تان وارد شود یا برآمدگی شکم با جایی برخورد کند و له شود، این مایع از جنین محافظت می‌کند؛

• به تکمیل ریه‌ها و سیستم گوارشی جنین و رشد استخوان‌ها و عضلاتش کمک می‌کند؛

• از جنین در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند؛

• دمای جنین را ثابت نگه می‌دارد.

مایع آمنیوتیک در کجــــا تولید می شود؟

در طی شانزده هفته اول حاملگی جفت ,غشاهای آمنیوتیک , بند ناف وپوست جنین همگی مایعی تولید می کنند که همزمان با رشد جنین کیسه آمنیوتیک را پر می کند وبه تدریج مقدارش افزوده می شود تا در هفته 31-36 به هزار میلی لیتر رسیده واز آن زمان به بعد مقدارش به تدریج کم می شود.در حوالی ترم مایع آمنیوتیک شفاف ولیمویی رنگ با PH 7.1 – 7.3 است این مایع فعال بوده وروزانه حدود هزار میلی لیتر وارد کیسه آمنیوتیک وبه همان میزان خارج می شود وتشکیل ادرار را می دهد .

حجم مایع آمنیوتیک چقدر باید باشد؟

– جنین به طور منظم مایع آمنیوتیک را می بلعد و از بدن او به صورت ادرار خارج می کند. این بدان معنی است که مقدار مایع در کیسه آمنیوتیک به طور معمول هر روز افزایش و کاهش می یابد.
– مقدار مایع آمنیوتیک با پیشروی بارداری افزایش می یابد. ابتدا مایع آمنیوتیک چند میلی لیتر است، اما در هفته سی و ششم بارداری به 800 میلی لیتر تا 1000 میلی لیتر می رسد. از هفته سی و هشتم بارداری، مایع به تدریج شروع به کاهش می کند، تا زمانی که جنین آماده تولد شود.
– بطور کلی حجم مایع آمنیوتیک بسته به سن و چثه جنین دارد، اما در
هفته 10 بارداری، حدود 30 سی سی
هفته 16 بارداری، حدود 200 سی سی
و هفته 34 به بعد حدود 1000 سی سی
– مقدار بسیار کم مایع آمنیوتیک اطراف جنین الیگوهیدرآمینوز ( oligohydramnios) نامیده می شود و مقدار خیلی زیاد این مایع پلی هیدرآمینوس (polyhydramnios یا hydramnios ) نامیده می شود.

الیگوهیدرامنیوس یا پایین بودن حجم مایع آمنیوتیک

پایین بودن حجم مایع آمنیوتیک را اصطلاحاً الیگوهیدرامنیوس می­ نامند که در 4٪ کل بارداری ها و 12٪ زایمان­ های دیرهنگام مشاهده می ­شود. گرچه در بسیاری از موارد دیده شدن این موارد نشان دهنده عارضه خاصی در مادر نیست، اما برای اطمینان از سلامت جنین، بررسی های بیشتر در چنین مواردی ضروری است.

afi در سونوگرافی بارداری چیست

احتمالا برگه سونوگرافی را در دست گرفته اید و می پرسید، afi در سونوگرافی بارداری به چه معناست؟ پزشک در سونوگرافی، بزرگ‌ترین قسمت مایع آمنیوتیک، در چهار قسمت متفاوت از رحم‌ را اندازه‌گیری می‌کند و سپس با جمع کردن اعداد به دست آمده شاخص مایع آمنیوتیک (AFI) را به دست می‌آورد تا مشخص شود میزان آب کیسه جنین در چه سطحی  قرار دارد. شاخص نرمال مایع آمنیوتیک بین 5 تا 25 سانتی متر است. اگر شاخص مایع آمنیوتیک (AFI) در سونوگرافی کمتر از 5 سانتی متر اندازه ­گیری و بزرگ­ترین پاکه عمودی کمتر از 2 سانتی متر گزارش شود، به معنای کم ­آبی جنین است. بزرگترین پاکۀ­ عمودی (MVP یا maximum vertical pocket)، بیشترین قطر کیسه آب را می­ گویند که هیچ عضو و اندام جنین داخل آن نباشد و اندازۀ آن به طور طبیعی بین 2 تا 8 سانتی­متر اندازه­ گیری می­ شود.

کمی مایع آمنیوتیک می­ تواند به دلیل نشت مایع از غشای آمنیوتیک، اندازه کوچک کیسه در مرحله خاصی از بارداری یا عدم تحرک مناسب جنین اتفاق بیفتد.

ازدیاد مایع یا پلی هیدارمنیوس و پیامدهای آن

پلی هیدرامنیوس نیز وضعیت شایعی در میان بانوان نیست و جای نگرانی چندانی در مورد آن وجود ندارد. در واقع آمارها نشان می‌دهند این مورد تنها در 1 درصد موارد دیده می‌شود. افزایش مایع آمنیوتیک می‌تواند به پیامدهای ناخوشایندی نظیر افتادن جفت، زایمان زودرس، قرار گرفتن جنین در موقعیت نابهنجار، خونریزی غیرطبیعی بعد از زایمان و مرده زایی منجر شود.

برای پاره شدن کیسه آب چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر گمان می کنید که کیسه آب شما پاره شده و دچار نشتی مایع آمنیوتیک شده اید، باید به پزشک مراجعه کنید. زیرا اگر علائم زیر را داشته باشید باید تحت مراقبت های پزشکی قرار بگیرید.

• ترشحات قهوه‎ای یا سبز رنگ بدبو واژن
• تب در بارداری
• احساس درد در رحم
• ضربان سریع قلب
• کاهش وزن یا عدم افزایش وزن

هنگامی که منتظر دریافت مراقبت های پزشکی هستید، نباید از تامپون استفاده کنید یا رابطه جنسی برقرار کنید. در واقع انجام هر کاری که می تواند خطر ورود باکتری ها را به داخل واژن افزایش دهد و باعث عفونت واژن در بارداری شود، ممنوع است.
پزشک با نمونه برداری از مایع ترشح شده می تواند تشخیص دهد که این مایع آمنیوتیک است یا خیر. همچنین ممکن است آزمایشاتی برای تعیین علت نشت مایع انجام شود. پزشک با معاینه واژن، میزان گشاد شدن دهانه رحم و وضعیت وضع حمل زن باردار را بررسی می کند. انجام سونوگرافی برای تعیین اندازه‌ ی مایع اطراف جنین مفید است. ممکن است تست رنگ نیز برای بررسی نشت مایع آمنیوتیک انجام شود. در این آزمایش، رنگ آبی به داخل کیسه آمنیوتیک ترزیق شده و از شما خواسته می شود که از نوار بهداشتی استفاده کنید. وجود رنگ آبی بر روی نوار بهداشتی، نشت مایع آمنیوتیک را نشان می دهد.

توصیه هایی جهت کاهش عوارض زیاد شدن آب دور جنین:

• داشتن استراحت به خصوص در مراحل آخر بارداری؛
• وعده های غذایی سبک؛
• اجتناب از انجام حرکات سریع؛
• حمایت شکم با استفاده از بالش در هنگامخواب؛
• پرهیز از مصرف ادویه های تند و هر نوع غذایی که منجر به تشدید سوزش سردل می شود؛
• اجتناب از دراز کشیدن بلافاصله پس از صرف غذا؛
• کمک گرفتن از کسی در هنگام انجام کارها.