علت و علایم تشنج در کودکان
تشنج در کودکان چیست؟
تشنج اختلالی در فعالیت الکتریکی مغز است. تشنج به صورت یک حملة عصبی خودش را نشان می‌دهد و بیانگر یک فعالیت شدید و غیرطبیعی در قسمتی یا تمام مغز است. به طور معمول تشنج با انقباض عضلانی، غش، شل شدن عضلات، پرش اندام‌ها، لرزش اندام‌ها، خیرگی چشم‌ها، تغییر مزه و بوی چیزها و … نشان داده می‌شود. در واقع تشنج راهی است برای تخلیة الکتریکی امواج مغز که به طور معمول بین چند ثانیه تا چند دقیقه به طول می‌انجامد.
تشنج در کودکان به چه دلیل اتفاق می‌افتد؟
تشنج در کودکان به چند دلیل می‌تواند رخ دهد. متخصصان دلایل ابتلا به تشنج را در کودکان چند مورد می‌دانند: 1) تب یا گرمای زیاد 2) ابتلا به عفونت ویروسی یا ضایعات عصبی 3) صرع 4) عوامل دیگر. تشنج کودک می‌تواند دلیل بسیار ساده‌ای مثل تب داشته باشد و یا دلایل مهمی مثل بیماری آسفالیت (عفونت در بافت مغز). پس ایجاد تشنج در کودکان را به عنوان یک نشانة جدی مورد بررسی قرار دهید و حتماً با پزشک مغز و اعصاب مشورت کنید.
تشنج در کودکان با چه علائمی همراه است؟
– بالا رفتن ناگهانی درجه حرارت بدن
– فریاد تند و بی‌هوش شدن
– سفت شدن بدن و حبس نفس در سینه
– تکان‌های منظم دست‌وپاها
– ادرار و مدفوع كردن
– گیجی و خواب‌آلودگی
چرا تشنج در کودکان اتفاق می‌افتد؟
تشنج اختلالی موقتی در فعالیت الکتریکی مغز است که به طور ناگهانی شروع می‌شود و غیرقابل کنترل است. تشنج یک نشانه است. نشانة یک اختلال یا آشفتگی در مغز که می‌تواند به دلیل بالا بودن بیش از حد دمای بدن، وجود عفونت در بدن، اخلالی در فرآیند الکتریکی مغز، بیماری صرع، ضربه به سر، کمبود قند و یا برخی مواد معدنی مهم مانند کلسیم و… ایجاد شود و یا عارضة یک بیماری دیگر باشد. پس اگر علت تشنج درمان نشود ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. اگر تشنج ناشی از تب است باید دمای بدن بلافاصه پائین آورده شود تا مغز کودک بتواند حرارت موجود را تحمل کند. اگر عفونتی در بدن وجود دارد حتماً باید با درمان دارویی به سراغ آن رفت. بیماری صرع باید بلافاصله بعد از تشخیص تحت درمان قرار گیرد. در دیگر علت‌هایی که منجر به تشنج می‌شوند نیز برطرف کردن علت مهم‌تر از برطرف کردن خود تشنج است. پس ابتدا دلیل تشنج کودکتان را پیدا کنید و سپس دنبال راه‌های درمان بگردید.
در زمان تشنج بدن و ذهن کودک چه آسیبی می‌بیند؟
همانطور که تشنج دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد شدت آن نیز متفاوت است و با علائم مختلفی بروز پیدا می‌کند. ممکن است شدت تشنج بسیار خفیف باشد، به عنوان مثال کودک فقط برای لحظاتی به یک نقطه خیره می‌شود و حرکات غیر ارادی لب و چشم پیدا می‌کند، پلک می‌زند یا لبش را می‌گزد. اما در حالتی دیگر ممکن است تشنج آنقدر شدید باشد که کودک در حین تشنج به خودش آسیب بزند و یا بعد از تشنج انرژی و توان زیادی را از دست بدهد.
اگر کودکی یک بار تشنج کند، والدین باید نگران حمله های تشنجی بعد و حتی تا آخر عمر در او باشند؟
معمولا تشنج عود نمی کند و قابل پیشگویی و پیشگیری هم نیست. در سنین پایین، مغز کودکان به افزایش درجه حرارت بدن حساس است، اما بیشتر آنها بعد از سن پنج سالگی، دچار تشنج نمی شوند.تشنج ناشی از تب، معمولا با مشکلات بعدی همراه نیست و روی مهارت های یادگیری و هوش کودک تاثیرگذار نخواهد بود.
چگونه از تکرار تشنج پیشگیری کنیم؟
پس از ترخیص از بیمارستان اگر دارویی برای کودکتان تجویز شده است، به منظور پیشگیری از تکرار تشنج آن را همیشه و به موقع به کودک تان بدهید. فراموش نکنید داروی کودک را در مهمانی یا مسافرت به همراه داشته باشید.
اگر کودکتان دچار تشنج همراه با تب بوده، در سایر موارد تب (به هر علتی) درمان اولیه شما باید کاهش تب با استفاده از تب‌برهایی مانند استامینوفن و یا در صورت نیاز بروفن باشد.
همچنین استفاده از پاشویه با آب ولرم (بدون الکل یا نمک) نیز مفید است.
فراموش نکنید در مواقع تب یا تشنج در مورد استفاده از داروهای خاص مانند دیازپام به صورت خوراکی یا مقعدی قبل از ترخیص، از پزشک کودکتان یک دستورالعمل بگیرید و مطمئن شوید روش استفاده از آن را به خوبی فرا گرفته‌اید.
راهکار
- خونسردی خود را حفظ کنید؛ تشنج چنان که گفته شد پس از چند ثانیه تا چند دقیقه تمام می‌شود.
- شخصی را که دچار تشنج شده به پهلو بخوابانید.
- سعی کنید او را در موقعیتی قرار دهید که سر همسطح یا کمی پایین‌تر از بدن باشد.
- اطمینان حاصل کنید که راه‌های تنفس او باز است و لباس، زیورآلات یا شیئی این راه‌های تنفسی را مسدود نکرده است.
- سعی نکنید به کسی که دچار حمله تشنج شده است مواد غذایی یا دارویی یا مایعات بخورانید. هر دارو یا مایعی باید پس از رفع حالت تشنج به وی داده شود.
- برخی تشنج‌ها باعث انقباض شدید ناحیه دهان و در نتیجه بسته شدن فکین می‌شود. در این حالت به منظور تنفس بهتر یا پیشگیری از آسیب به زبان، به هیچ وجه سعی نکنید دهان او را به زور و وارد آوردن فشار زیاد برای گذاشتن جسمی میان دندان‌ها باز کنید، زیرا فشار وارده ممکن است سبب دررفتگی یا شکستگی فک او شود.
- اگر به پزشک دسترسی ندارید، کودکانی را که تب بالا دارند پاشویه کنید تا با کاهش حرارت بدن از امکان وقوع تشنج پیشگیری کرده باشید.
- اگر به پزشک دسترسی دارید هر چه سریع‌تر شخص را نزد او ببرید. در صورتی که کودکتان دچار تشنج شده برای تشخیص و اطمینان از عدم ابتلا به مشکلات یا بیماری‌های عفونی، عصبی، مغزی و مانند این‌ها نیز او را نزد متخصصان ببرید.
