آیا کبد چرب و چربی خون با هم ارتباطی دارند؟
بیماری کبد چرب به این معناست که درون کبد شما چربی هایی انباشته می شود که به مرور زمان می تواند روی عملکرد کبد تأثیر گذاشته و منجر به آسیب های کبدی شود. وجود چربی در کبد افراد الکلی پدیده ای شایع است، اما این مشکل با کبد چرب تفاوت دارد. اما جدای این مساله آیا کبد چرب و چربی خون با هم در ارتباط هستند؟
انواع کبد چرب
پزشکان معمولاً بیماری کبد چرب را به دو دسته تقسیم می کنند:
- کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)
- استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)
در کبد چرب غیر الکلی تجمع چربی درون کبد بدون التهاب یا آسیب کبدی است؛ اما در استئاتوهپاتیت غیر الکلی علاوه بر تجمع چربی، کبد شما دچار التهاب و آسیب دیدگی شده است.
علائم کبد چرب
بیماری کبد چرب معمولاً با نام بیماری کبدی خاموش شناخته می شود؛ زیرا در اکثر مواقع، بیمار هیچ علائمی را تجربه نمی کند. بیشتر بیماران مبتلا به کبد چرب غیر الکلی زندگی عادی خود را دارند و با هیچگونه آسیب کبدی مواجه نمی شوند.
اما تعداد کمی از افراد مبتلا به کبد چرب نیز دچار استئاتوهپاتیت غیر الکلی می شوند. اگر مبتلا به استئاتوهپاتیت غیر الکلی هستید، ممکن است با علائمی مواجه شوید که سال ها خاموش بوده اند.
در صورتی که آسیب کبدی ناشی از استئاتوهپاتیت غیر الکلی باعث اسکار کبد (زخم کبد) شود، به آن «سیروز کبدی» گفته می شود. در سیروز (که نوع تهاجمی کبد چرب است)، کبد بیمار زخم شده و به طور دائمی آسیب می بیند.
علائم استئاتوهپاتیت غیر الکلی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی شدید
- ضعف
- کاهش وزن
- زردی پوست یا چشم
- رگ های خونی عنکبوتی روی پوست
- خارش طولانی مدت
علائم سیروز کبدی (استئاتوهپاتیت غیر الکلی که تبدیل به سیروز کبدی می شود) می تواند شامل مواردی مثل:
احتباس مایعات، خونریزی داخلی، ضعف عضلانی و گیجی (منگی) باشد. افراد مبتلا به سیروز ممکن است با گذشت زمان دچار نارسایی کبد شده و به پیوند کبد نیاز پیدا کنند.
آیا کبد چرب و چربی خون با هم ارتباطی دارند؟
کبد چرب غیر الکی معمولا با دیس لیپیدمی (سطوح نامناسب چربی خون) در ارتباط است. در کسانی که کبد چرب غیر الکی دارند، تری گلیسیرید و LDLیعنی کلسترول بد افزایش پیدا کرده و HDL یعنی همان کلسترول خوب پایین می آید، به همین علت در این افراد بیشترین علت مرگ و میر بیماری های قلبی هستند.
برای مشاهده علائم چربی خون بالا روی عبارت زیر کلیک کنید:
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به کبد چرب قرار دارند؟
علت دقیق بیماری کبد چرب مشخص نیست؛ اما پزشکان بر این باورند که چاقی شایع ترین علت ابتلا به این بیماری می باشد. در ده سال اخیر، تعداد افراد مبتلا به چاقی و اضافه وزن در ایالات متحده ی آمریکا دو برابر شده است و پزشکان شاهد افزایش روزافزون تعداد مبتلایان به بیماری کبد چرب هستند. هر کسی با هر گروه سنی می تواند به بیماری کبد چرب دچار شود؛ اما این بیماری معمولاً در میانسالی اتفاق می افتد.
عوامل خطرزای کبد چرب عبارتند از:
- اضافه وزن
- چربی خون بالا (بالا بودن سطح تری گلیسیرید یا کلسترول بد (LDL))
- دیابت یا پری دیابت (پیش دیابت)
- فشار خون بالا
تشخیص کبد چرب
بیماری کبد چرب معمولاً علائم خاصی ندارد و بیماران زمانی متوجه این بیماری می شوند که برای بیماری های دیگر یا بررسی عملکرد کبد خود یک آزمایش خون معمولی انجام می دهند. پزشک ممکن است با مشاهده ی نتیجه ی غیر طبیعی آزمایش شما، به بیماری کبد چرب مشکوک شود؛ مخصوصاً اگر شما اضافه وزن داشته باشید.
اسکن های عکس برداری از کبد می تواند تجمع چربی را نشان دهد.
برخی از آزمایش های عکس برداری مثل سونوگرافی مخصوص و MRI از آزمایشاتی هستند که به تشخیص بیماری کبد چرب و اسکار کبد کمک می کنند. اما تنها راه برای یافتن اینکه علت آسیب دیدگی کبد شما فقط بیماری کبد چرب است، بیوپسی یا نمونه برداری می باشد. در بایوپسی کبد، پزشک با استفاده از سوزن نمونه ی کوچکی از بافت کبد را برداشته و زیر میکروسکوپ مشاهده می کند. نحوه ی تشخیص پزشک از نمونه به صورت زیر است:
- اگر نمونه ی مورد نظر صرفاً وجود چربی را نشان داده و التهاب و یا آسیب بافتی مشاهده نشده باشد بیمار مبتلا به NAFLD است.
- اگر علاوه بر چربی، التهاب و آسیب کبدی مشاهده شد، تشخیص پزشک NASH است.
- اگر وجود زخم یا اسکار در کبد (فیبروز) تشخیص داده شده است، ممکن است بیمار به سیروز مبتلا شده باشد.
درمان کبد چرب
اگر شما به جز کبد چرب غیر الکلی به بیماری دیگری مبتلا نیستید، نیاز به درمان خاصی ندارید. شما با اندکی تغییر در سبک زندگی خود می توانید تجمع چربی در کبدتان را کنترل یا درمان کنید. این تغییرات شامل موارد زیر می شود:
- کاهش وزن
- کاهش کلسترول و تری گلیسیرید
- کنترل دیابت
- ترک الکل
تا کنون هیچ دارویی برای درمان استئاتوهپاتیت غیر الکلی تأیید نشده است. در برخی موارد، آسیب کبدی خود به خود متوقف شده و یا حتی کبد رو به بهبودی می رود. اما در برخی موارد دیگر، ممکن است بیماری پیشرفت کند. کنترل بیماری استئاتوهپاتیت غیر الکلی با عمل به توصیه های پزشک و ایجاد تغییرات سبک زندگی از اهمیت بالایی برخوردار است. درمان ها و تغییرات سبک زندگی عبارتند از:
- کاهش وزن
- مصرف دارو برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید
- مصرف دارو برای کاهش فشار خون
- مصرف دارو برای کنترل دیابت
- محدود کردن داروهای OTC
- پرهیز از مصرف الکل
- مراجعه به متخصص کبد
عوارض کبد چرب
اصلی ترین عارضه ی بیماری کبد چرب پیشرفت استئاتوهپاتیت غیر الکلی به سیروز است. سیروز کبدی منجر به اسکار (زخم) و سخت شدن دائمی کبد می شود.
زندگی با بیماری کبد چرب
اگر شما مبتلا به کبد چرب هستید و با آن زندگی می کنید، سعی کنید تا حد ممکن در مورد بیماری خود اطلاعات کسب کرده و با تیم پزشکی خود همراهی کنید. از آنجایی که بسیاری از داروها می توانند به کبد شما آسیب برسانند، همیشه در مورد داروهایی که مصرف می کنید (اعم از داروهای OTC، مکمل های غذایی و حتی ویتامین ها) با متخصص کبد خود مشورت کنید. راه های دیگری که معمولاً برای کنترل و مدیریت بیماری کبد چرب توصیه می شوند عبارتند از: کاهش وزن و حفظ وزن مناسب بدن، داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل، ورزش منظم و پرهیز از مصرف الکل.
