برخی بیماری های دیگر مثل: فشار خون بالا، پرکاری تیروئید و عدم تعادل الکترولیتی نیز امکان دارد منجر به افزایش تپش قلب انسان شوند. مصرف برخی دارو های خاص نیز ممکن است باعث بالا رفتن ضربان قلب شود که در این صورت حتما باید به پزشک معالج تجویز کننده اطلاع داده شود.
ضربان قلب یک فرد به طور معمول با افزایش سن و به هنگام استراحت کاهش مییابد. افراد ورزشکار نیز ممکن است ضربان قلب پایینتری داشته باشند. هر فردی که نسبت به ضربان قلب خود هر گونه نگرانی داشته باشد در صورت وجود مشکل باید برای تشخیص “کندتپشی” (برادیکاردی) به پزشک مراجعه کند.ضربان قلب فرد با سطوح فعالیت او تغییر میکند. در طول تمرینهای شدید فیزیکی، قلب پمپاژ خون را شدیدتر و سریعتر انجام میدهد و از این رو ضربان قلب افزایش مییابد.در بیشتر افراد بزرگسال که دچار کندتپشی هستند ضربان قلب زیر ۶۰ تپش در دقیقه است هرچند ورزشکاران و افرادی که خواب هستند نیز ممکن است ضربان قلب زیر ۶۰ تپش در دقیقه داشته باشند.
علائم کندتپشی قلب
علامت اولیه کندتپشی، ضربان آهسته قلب است. برخی از افراد مبتلا به این مشکل هیچ گونه علائم دیگری ندارند اما برخی دیگر از این افراد علائم دیگری را تجربه میکنند. در این موارد پایین بودن ضربان قلب احتمال دارد حاکی از یک مشکل جدیتری باشد.
از علائم شایع کندتپشی میتوان به احساس خستگی و ضعف، غش و سرگیجه، گیجی، تنگی نفس و سختی در تنفس به هنگام ورزش اشاره کرد. هنگامی که یک مشکل جدیِ پزشکی موجب بروز کندتپشی در فرد شده باشد در صورت فقدان درمان کافی، علائم شدیدتری در او پدیدار خواهد شد. این علائم شامل مواردی چون ایست قلبی، درد قفسه سینه، فشار خون پایین یا بالا و نارسایی قلبی است.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
زمانی که یک نوزاد یا کودک دچار کاهش ضربان قلب میشود والدین باید او را فوری به اورژانس برسانند. همچنین بزرگسالان و کودکانی که ضربان قلب پایین داشته و دچار علائمی شدید همچون درد قفسه سینه یا غش کردن میشوند، باید به بیمارستان مراجعه کنند.
علاوه بر این در موارد زیر افراد باید به پزشک مراجعه کنند:
– فرد برای چند روز دچار مداوم تغییراتی غیر قابل توضیح در ضربان قلب خود شود.
– فرد کندتپشی را توأم با دیگر فاکتورهای خطرزا برای سلامتی قلب همچون دیابت یا استعمال دخانیات داشته باشد.
– فرد همزمان به بیماری قلبی و کندتپشی مبتلا باشد.
– فرد همزمان به کندتپشی و غش کردنهای مکرر مبتلا شده باشد.
– فرد گاهی به کندتپشی و گاهی به تندتپشی مبتلا شود.
آریتمی قلب
افرادی که دچار آریتمی قلب می شوند، به طور مشخص می توانند متوجه آن شوند زیرا هرگونه اختلال ضربان مانند تندی، کندی یا نامرتب بودن برای افراد ملموس است. به همین دلیل ضروری است افراد بالای ۴۰ سال ضربان نبض خود را بررسی کنند و چنان چه متوجه هرگونه آریتمی شدند، به پزشک متخصص مراجعه کنند.
در خصوص چگونگی بررسی ضربان قلب باید بگویم روی مچ دست و در انتهای شست، سرخرگی عبور می کند که به دلیل واقع شدن روی استخوان، ضربان نبض به راحتی با لمس انگشتان احساس می شود. برای این کار می توان انگشت سبابه و وسطی را روی نبض قرار داد و تعداد ضربان را شمرد. اگر تعداد ضربان در یک دقیقه بین ۶۰ تا ۱۰۰ باشد، نرمال است اما اگر بیش از ۱۰۰ و کمتر از ۶۰ باشد، نشان دهنده آریتمی است. البته باید در نظر داشت که در ورزشکاران حرفه ای ممکن است ضربان نبض در حالت استراحت کمتر از ۶۰ باشد که وضعیتی طبیعی است و جای نگرانی وجود ندارد.
علت آریتمی قلب
عوامل مختلفی در ایجاد آریتمی قلب نقش دارد؛ از علت مادرزادی گرفته تا بیماری های قلبی. در آریتمی مادرزادی فرد ممکن است دارای یک عصب اضافه در قلبش باشد یا آن که جدار قلب وی ضخیم یا نازک باشد که باعثآریتمی قلب می شود.
از طرفی آریتمی می تواند ناشی از بیماری های قلبی باشد؛ مانند آن که فردی در اثر مسدود شدن رگ های قلب، سکته کند و قلب وی دچار آریتمی شود. آریتمی همچنین ممکن است در اثر نبود درچه قلب به وجود آید؛ اما بسیاری از افرادی که دچار آریتمی می شوند، ساختمان قلب شان کاملا سالم است و مهم آن است افرادی که دچار آریتمی قلب می شوند حتما باید به پزشک مراجعه کنند تا در صورت نیاز توسط فوق تخصصان الکتروفیزیولوژی درمان شوند.
چگونه آريتمی توسط پزشك تشخيص داده ميشود؟
اگر پزشك در بررسی مشکلات شما به وجود آريتمی شك داشته باشد، ميتواند از يك يا چند روش تشخيصی برای تائيد تشخيص و یافتن ارتباط آن با علائم شما استفاده كند.
گرفتن نوار قلب يك روش ساده است كه بوسيله آن فعاليت الكتريكی قلب شما ثبت می شود. در نوارقلب يك سری امواج رسم می شوند كه نشان دهنده وقايع الكتريكی قلب هستند. با بررسی دقيق اين وقايع الكتريكی، پزشك ممكن است قادر به تشخيص نوع آريتمی باشد.
هولتر مانيتورينگ (Holter monitoring) يعنی ثبت وقايع الكتريكی قلب (مانند نوار قلب) ولی به صورت مداوم و طولانی تر (24 ساعت یا بیشتر). در طی اين مدت بيمار می تواند زندگی عادی خود را ادامه دهد. اين روش وقتی كاربرد دارد كه آريتمی در هنگام گرفتن نوار قلب معمولی در حال استراحت مشخص نباشد.
“واقعه نگار” (Event recorder) وسيله دیگری است كه قادر است برای یک زمان طولانی تر يعنی چندين روز يا چند هفته به بيمار متصل باشد یا همراه بیمار باشد و اختلالات ريتمی را كه به ندرت اتفاق می افتند ثبت كند. وقتی علائم ايجاد شدند، بيمار يا اطرافيان با فشار یک دكمه دستگاه را فعال كرده و امواج قلبی ثبت می شوند.
تست ورزش به پزشك اجازه می دهد که فعاليت الكتريكی قلب را حين ورزش ثبت كند. اين روش برای آريتمی هائی به كار می رود كه در حال استراحت ايجاد نمی شوند و بیشتر با فعالیت ارتباط دارند.
وقتی روشهای فوق نتوانند اطلاعات لازم را به پزشك بدهند، مطالعه الكتروفيزيولوژی لازم است تا دقيقاً مشخص شود كه مشكل چيست و چگونه می توان آن را درمان كرد.
بررسی الكتروفيزيولوژی بخصوص در بيمارانی كه سابقه آريتمی های خطرناك دارند و يا در كسانی كه آريتمی آنها با روشهای ديگر قابل تشخيص نيست كاربرد دارد.
درمان طپش قلب
روشهای اصلی درمان طپش قلب عبارتند از:
- برطرف کردن علت ایجاد طپش قلب در صورت امکان
- وقتی علت طپش قلب به درستی شناخته شده و اهمیت آن برای بیمار توضیح داده شود، اغلب نگرانی بیمار کم شده و از بین خواهد رفت.
- در بیمارانی که طپش قلب با ریتم سینوسی یا تاکیکاردی سینوسی دارند، تجویز پروپرانولول به میزان 40 میلی گرم در روز و افزایش آن تا حداکثر 400 میلی گرم موثر است.
درمان خانگی تپش قلب
یکی از عوامل ایجاد تپش قلب استرس است. برای کاهش استرس، روی یک دستمال چند قطره روغن اسطوخودوس را بریزید و استنشاق کنید.
برای تنظیم ضربان قلب خواب منظم در شبانه روز داشته باشید.
مصرف یک لیوان آب با یک قاشق غذاخوری عسل و آب نصف لیمو قبل از خواب سبب بهبود تپش قلب می شود.
شستن صورت با آب سرد یا گرفتن دوش آب سرد، سبب تنظیم ضربان قلب می شود.
مصرف میوه، سبزیجات و مصرف غلات تصفیه شده مانند آرد سفید، غلات سبوس دار، جو دوسر و محدود کردن استفاده از چربی های اشباع شده به سلامت قلب کمک می کند.
برای تنظیم ضربان قلب آب نارگیل مصرف کنید. این ماده غذایی با ایجاد تعادل در الکترولیت های بدن فشار خون تنظیم می کند. تنظیم میزان الکترولیت ها در بدن مانند پتاسیم، کلسیم، سدیم و منیزیم سبب تنظیم ضربان قلب می شود.
برای کمک به بهبود عوامل ایجاد تپش قلب مانند داشتن خواب بهتر، کاهش استرس، آرامش بدن و ذهن سنبل الطیب استفاده کنید.