شکل قرار گیری جنین در رحم و انواع آن

با افزایش سن حاملگی ممکن است جنین از اواخر سه ماهه ی اول شروع به حرکت در رحم و لگدزدن وپیچ خوردن کند. با نزدیک شدن به پایان حاملگی چون جنین به اندازه ی کافی رشد کرده است و در رحم فضای کافی برای برای چرخیدن جنین وجود ندارد، نحوه ی قرارگیری جنین در موعد مقرر زایمان اهمیت بیشتری دارد.

انواع وضعیت قرارگیری جنین در رحم در دوران حاملگی:

• قدامی
• خلفی
• بریچ
• خوابیده به صورت عرضی

قرارگیری جنین در رحم به شکل قدامی:

در حالت قدامی سر جنین به سمت پایین قرارمی گیرد و چهره ی جنین رو به پشت مادر است. چانه نوزاد در قفسه سینه‌اش قرار دارد و سرآماده ورود به لگن است.  در این حالت جنین می تواند سر و گردن خود را خم کند و چانه را به سینه خود بکشد. این معمولا به عنوان وضعیت جلدی، قدامی یا تجمع سفالی خوانده می‌شود. باریک‌ترین قسمت سر می‌تواند روی دهانه رحم فشار داده و به بازشدن آن هنگام زایمان کمک کند. درصد زیادی از جنین‌ها معمولا در هفته های 33-36 تغییر وضعیت می دهند و می چرخند و سرشان رو به پایین قرار می‌گیرد. قرارگیری سرجنین به سمت پایین بهترین شکل قرارگیری جنین در رحم برای زایمان است.

قرارگیری جنین در رحم به شکل خلفی:

در حالت خلفی هم مانند حالت قدامی سرجنین رو به پایین قرار گرفته است اما تفاوتی که با حالت قدامی دارد در نحوه ی قرارگیری صورت است به این صورت که صورت جنین به سمت شکم مادر قرار گرفته است. تقریبا 30% نوزادان تا پیش از شروع دردهای زایمان در این وضعیت قرار دارند اما پیش از تولد شمار زیادی از این نوزادان به طور خود به خود صورت خود را در جهت درست حرکت می‌دهند. اما ممکن است در مواردی جنین وضعیت خود را تغییر ندهد و نچرخد، که در این حالت احتمال زایمان طولانی مدت با درد شدید کمر افزایش پیدا می‌کند. ممکن است از روش اپیدورال برای کاهش درد هنگام زایمان استفاده کنند.

قرارگیری جنین در رحم به شکل وارونه یا بریچ:

حالت بریچ به حالتی گفته می شود که پاهای جنین روبه پایین وسر در سمت بالا قرار گرفته است. قرارگیری جنین به شکل بریچ به سه حالت تقسیم می شود:

• وارونه کامل
• وارونه فرانک
• وارونه ناکامل

:وارونه کامل  درحالت بریچ کامل، لگن به سمت کانال تولد قرار دارد و پاها در زانوها خم شده و نزدیک باسن است.

وارونه فرانک: درحالت بریچ وارونه ی فرانک، لگن به سمت کانال تولد قرار دارد اما زانوهای جنین مستقیم جلوی بدنش قرار دارد و پاها نزدیک سر است.

وارونه ناکامل:  در این حالت از بریچ یک یا هر دو پای جنین به سمت کانال تولد قرار دارد.

پزشک متخصص زنان قرارگیری جنین در رحم به شکل بریچ یا وارونه را برای زایمان مناسب نمی داند، اگرچه بیشتر نوزادانی که در موقعیت بریچ قرار دارند سالم به دنیا می‌آیند اما ممکن است دچار نقص هنگام تولد یا آسیب دیدگی شوند.

اگر زایمان با وضعیت بریچ انجام شود، سر نوزاد آخرین قسمت است که از رحم خارج می‌شود و این امر عبور از کانال تولد را دشوارتر و سخت تر می‌کند. زایمان با وضعیت جنین به صورت بریچ می‌تواند مشکل ساز باشد زیرا خطر ایجاد یک حلقه در بندناف را افزایش می‌دهد و باعث آسیب به نوزاد می‌شود.

متخصصین زنان در هفته‌های پایانی دوران حاملگی برای تغییر وضعیت جنین از روش اعمال فشار روی شکم که ممکن است برای مادر باردار ناراحت کننده باشد اما خطرناک نیست، استفاده می کنند.

قرارگیری جنین در رحم به صورت خوابیده به صورت عرضی:

در این حالت جنین به صورت افقی در رحم دراز کشیده است. این موقعیت را دراز کشیدن به صورت عرضی یا خوابیده می‌گویند. احتمال قرارگیری جنین در رحم به این صورت بسیار بسیار کم است، زیرا بیشتر نوزادان تا زمان زایمان  تغییروضعیت می دهند وسر را به سمت پایین می‌چرخانند. قرارگیری جنین در رحم به شکل عرضی یا خوابیده، احتمال پارگی بندناف را بیشتر می‌کند که به آن پرولاپس بندناف می‌گویند و در صورت مشاهده ی این وضعیت در زمان زایمان باید حتما سزارین انجام شود.