درمان سرماخوردگی کودکان کدام دارو مجاز است

سرماخوردگی در کودکان چیست؟

سرماخوردگی یعنی عفونت در گلو و بینی کودک که توسط ویروس به وجود می‌آید. ویروس های مختلفی در بروز سرماخوردگی نقش دارند که یکی از شایع ترین آن ها ویروس «راینو ویروس» می‌باشد. به طور معمول سرماخوردگی در کودکان خطرناک نیست و پس از مدتی بهبود می‌یابد. البته سرماخوردگی در کودکان و نوزادانی که بیماری خاص دارند باید جدی گرفته شود. ممکن است که کودکی در طول سال 6 تا 12 بار به  سرماخوردگی مبتلا شود و این به معنی ضعیف بودن سیستم ایمنی نمی‌باشد. در طول زمان که بدن کودک با ویروس های مختلف مواجه می‌شود، به تدریج در برابر آن ها مقاوم می‌شود. هر قدر که کودک بزرگ تر می‌شود ابتلا به بیماری نیز در او کمتر می‌شود.

علائم سرماخوردگی در کودکان

به طور معمول سرماخوردگی در کودکان با نشانه ها و علائمی همراه است که عبارتند از

*احساس عمومی ناخوشی و بی حالی

*گلودرد و سرفه

*آبریزش و گرفتگی بینی

*تب خفیف (38 درجه)

*کاهش اشتها

*تورم کم در غدد لنفاوی

*تحریک پذیری

نکته: در صورتی که سرماخوردگی کودک معمولی و بدون مشکل باشد، علائم پس از یک هفته تا ده روز کاهش یافته و از بین می‌روند. 

درمان خانگی سرماخوردگی کودکان

چه طور کمک کنیم تا حال کودک بهتر شود؟

برای سرما خوردگی، درمانی وجود ندارد ولی به کاربستن بعضی روش ها کمک می کند تا بچه احساس بهتری داشته باشد.

• به وی مایعات بدهید. مایعاتی مثل آب، آب میوه و سوپ میتوانند به نرم کردن خلط ها کمک كنند.

• كودک را به سرفه کردن تشویق کنید. سرفه کردن به بیرون آمدن خلط از راه‌های هوایی کمک می کند. درصورتی که بچه برای سرفه کردن به کمک احتیاج دارد، وی را روی پایتان بنشانید، بدنش را حدود 30 درجه به طرف جلو خم کنید و به آرامی به پشتش ضربه بزنید.

• برای کودکان کوچک تر، از فینگیر استفاده کنید. این ابزار خلط ها را از بینی خارج می آورد. قسمت حباب را فشار دهید، نوک ابزار را اهسته در یک سوراخ بینی بگذارید و به آرامی حباب را آزاد کنید.

• راه های تنفسی را نمدار نگه دارید. یک دستگاه بخور سرد در اتاق کودک قرار دهید. برای پيش‌گيري از رشد قارچ ها، آب دستگاه را هرروز تعویضو بر اساس دستورالعمل سازنده، دستگاه را تمیز کنید. بخار حمام گرم هم میتواند کمک کننده باشد. قطره بینی هم به بیرون امدن خلط ها و ترشحات بینی و نفس کشیدن بهتر بچه کمک می کند.

• گلودرد را تسکین دهید. در بچه ها بالای 4 سال غرغره آب نمک یا مکيدن یک آبنبات سفت یا آبنبات های سرماخوردگی گلودرد را تسکین می دهد. عسل هم خواص ضد سرفه دارد. برای کودکان 2 تا 5 سال، نیم قاشق چایخوری (معادل 5/2 میلی لیتر)، برای کودکان 6 تا 11 سال، 1 قاشق چایخوری (معادل 5 میلی لیتر) و برای بچه های بالای 12 سال، از 2 قاشق چایخوری (معادل 10 میلی لیتر) عسل استفاده کنید. با توجه به خطر مسمومیت غذایی نادر ولی مهلک بوتولیسم در نوزادان، هرگز به کودکان زیر یک سال عسل ندهید.

• کودک را به استراحت تشویق کنید. درصورتی که تب دارد یا بسیار سرفه می كند، لازم است در منزل بماند و استراحت کند.

درمان گرفتگی و آبریزش بینی

مصرف داروهای ضد احتقان و گرفتگی بینی به علت عوارضی که دارند در کودکان ممنوع می باشد.تنها داروی مجاز در این زمینه محلول آب نمک رقیق(کلرور سدیم) بوده که به صورت قطره و یا اسپری بینی در داروخانه ها موجود می باشد. بهتر است در کودکان کمتر از یک سال از قطره و کودکان بزرگتر از یک سال از اسپری کلرور سدیم استفاده گردد.

پس از استفاده از این دارو تمیز کردن ترشحات بینی با پوار ( فن گیر ) توصیه می شود تا راه بینی برای تنفسی بهتر و آسانتر باز شود.استفاده ازبخور گرچه در باز کردن بینی و کاهش ترشحات آن بی تاثیر نیست ولی توصیه به استفاده از آن در زمان سرماخوردگی نمی گردد.دستگاههای بخوری که در بازار وجود دارند بیشتر جنبه تجاری دارند تا استفاده های درمانی.

درمان سرفه

سازمان غذا و داروی امریکا(FDA) قویا توصیه می کند که از تجویز دارو های ضد سرفه در کودکان سرماخوده خودداری شود.در بررسی های اخیر مشخص شده است که تجویز داروهائی همانند دیفن هیدرامین هیروکسی زین و سائر آنتی هیستامین ها در کودکان زیر دو سال ممکن است منجر به مرگ ناگهانی کودک شده و لازم است جدا از مصرف انها در این گروه سنی خوداری گردد.

دارو هائی همانند داروهای فوق و دکسترومتورفان و شربت سرماخوردگی کودکان نه تنها اثری در بهبودی کودکان مبتلا به سرماخوردگی ندارد بلکه باعث عوارضی از قبیل طپش قلب،تشنج نیز می گردند.موثر بودن استفاده از اینگونه از داروها در کودکان بالاتر از 2 سال اثبات نشده است.

بروز عوارض این داروها زمانی بیشتر می شود که دو داروی مشابه ،همزمان مصرف گردد. به طور مثال مشاهده می شود که بعضی از والدین همزمان از شربت دیفن هیدرامین و سرماخوردگی برای کودک خود استفاده می کنند که بسیار خطر ناک است

تجویز شربت عسل

عسل بهترین دارو برای سرفه خفیف شبانه ناشی از سرماخوردگی در کودکان بالای 2 سال است. تهیه شربت عسل با آب گرم می تواند موثر باشد.استفاده از عسل در کودکان زیر یکسال ممنوع است.در بررسی های انجام شده اثرات ضد سرفه ای شربت عسل در مقایسه با سائر داروهای ضد سرفه همانند آنتی هیستامینها،دکسترومتورفان،کدئین ،اکسپکتورانت و شربتهای سرماخوردگی موجود در داروخانه بیشتر بوده است.

آنتی بیوتیک

در سرماخوردگی تجویز آنتی بیوتیک ممنوع است و استفاده بی مورد از آن علاوه بر اینکه ممکن است حساسیت داروئی را بدنبال داشته باشد منجر به ایجاد مقاومت نیز می گردد. در صورتیکه در آینده، کودک نیاز مبرمی به این گونه آنتی بیوتیکها داشته باشند تجویز آن موثر نخواهد بود.در مواردی که کودک سرماخورده دچار عارضه شده باشد، همانند ابتلا به عفونت گوش و سینوزیت، تجویز آنتی بیوتیک توسط پزشک لازم است.

هشدارهای مصرف داروهای سرماخوردگی کودکان

مصرف دارو در کودکان چگونه باید باشد؟ 

کودکان زیر دو تا شش سال نباید از فرآورده های سرماخوردگی استفاده کنند، گفت:مصرف این داروها می تواند منجر به مرگ و میر در کودکان زیر دو سال شود. این فرآورده ها دارای ترکیباتی از جمله آنتی هیستامین، دکونژستان، ترکیبات ضد سرفه و اکسپکتورانت ها هستند که برای کنترل علائم سرماخوردگی در داروخانه ها وجود دارند.

مطالعات جدید محدود نشان می دهد که مصرف این رده از فرآورده ها در کودکان فایده چندانی ندارد. سازمان غذا و دارو با توجه به اینکه فرآورده های سرماخوردگی کارایی اثبات شده ای ندارند و امکان بروز عوارض خطرناک با مصرف آنها در کودکان وجود دارد، توصیه به عدم مصرف آن در کودکان زیر شش سال کرده است.

 تنها داروی سرماخوردگی مجاز برای کنترل تب کودکان که بدون نسخه می توانند استفاده کنند، قرص استامینوفن برای کودکان بالای سه ماه و شربت ایبوپروفن برای کودکان بالای شش ماه است. اما در مقایسه این دو، ترجیح پزشکان بیشتر با مصرف استامینوفن است.

روش استفاده از شربت سرماخوردگی

در استفاده از شربت سرماخوردگی به نکات زیر توجه کنید:

• اطلاعات دقیق درباره دوز شربت برای هر سن، بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده تعیین می‌شود. شرکت دارویی باید دستورالعمل مصرف دارو را در جعبه آن قرار دهد.
• اغلب باید شربت سرماخوردگی را قبل از مصرف خوب تکان دهید.
• با استفاده از پیمانه اندازه‌گیری، دوز تعیین شده از شربت را بردارید.
• معمولاً یک پیمانه مخصوص اندازه‌گیری در جعبه شربت تعبیه می‌شود. برای تعیین دوز از آن استفاده کنید.
• ساعت و دفعات مصرف شربت را بر اساس تجویز پزشک یا دستورالعمل دارو برای هر سن دنبال کنید. معمولاً هر ۶-۴ ساعت، ۲ قاشق چایخوری تجویز می‌شود.

در مصرف شربت سرماخوردگی رعایت نکات زیر ضروری هستند:

• این داروها نباید خودسرانه به کودکان زیر سه سال داده شود.
• شربت را دور از دسترس کودک قرار دهید.
• همزمان با مصرف شربت از داروهایی که ترکیبات مشترک دارند، استفاده نکنید زیرا ممکن است دوز یک ترکیب در بدن کودک بالا رود. از جمله این داروها می‌توان آسپرین و قرص‌های درمان تب، سرفه، درد و سرماخوردگی مانند استامینوفن، آنتی هیستامین و ایبوپروفن را نام برد.
• بیشتر از دوز روزانه، به کودک دارو ندهید.
• دوز بیش از حد می‌تواند موجب آسیب شدید به کبد یا حتی نابودی آن شود.
• شربت سرماخوردگی می‌تواند سبب خواب آلودگی شود. به همین دلیل زمانی که کودک درگیر فعالیت ذهنی است، از این دارو استفاده نکنید.
• اگر کودک تحت درمان با داروهای آرام بخش و مسکن قرار دارد، بدون مشورت با پزشک از شربت سرماخوردگی استفاده نکنید.
• هرگز از شربت سرماخوردگی به عنوان آرام بخش کودک استفاده نکنید.

در صورت مشاهده موارد زیر، مصرف دارو را متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید:

• بی‌خوابی، احساس گیجی و آشفتگی
• تب بیش از 3 روز یا تب بالای 38 درجه سانتیگراد
• گلو درد بیش از 2 روز
• تداوم علائم بیماری بیش از 5 روز
• اگر علائم بدتر شد
• اگر کودک به هر یک از ترکیبات دارو حساسیت نشان داد
• اگر کودک واکنش‌های حساسیتی مثل خس خس کردن سینه، دانه زدن پوست یا خارش پیدا کرد

9 دارویی که نباید به کودکان پیش دبستانی و دبستانی داد

1. آسپرین

هرگز به کودک خود آسپرین و هر داروی دیگری که حاوی آسپرین است، ندهید، مگر این که پزشک کودکتان آن را تجویز کرده باشد. آسپرین می تواند کودکان را به سندرم ری که یک بیماری نادر اما کشنده است، مبتلا کند.

آسپرین با نام های دیگری، از جمله سالیسیلات یا اسید استیل سالیسیلیک در بازار موجود است. لذا پیش از مصرف برچسب داروها را با دقت بخوانید و اگر مطئن نیستید که آیا دارویی حاوی آسپرین است یا خیر، از پزشک یا دارو ساز سوال نمایید.

2. استامینوفن و ایبوپروفن

شما ممکن است بخواهید تب و سایر دردهای کودکتان را با استامینوفن یا ایبوپروفن تسکین دهید. با این حال، اگر کودکتان مبتلا به کم آبی، استفراغ، آسم، مشکلات کلیه، زخ معده یا سایر بیماری های طولانی مدت است، پیش از دادن ایبوپروفن با پزشکش مشورت کنید. همچنین اگر کودکتان بیماری کبدی دارد، از پزشک بخواهید که جایگزینی برای استامینوفن تجویز کنید.

3. داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی

داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی نباید به کودکان زیر 3 سال داده شود، چرا که این داروها علائم این بیماری ها را کاهش نمی دهند و می توانند مضر نیز باشند، به ویژه اگر بیش از میزان توصیه شده، استفاده گردد. داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی تنها در صورتی که توسط پزشک توصیه شود، می تواند توسط کودکان 4 الی 6 ساله استفاده شود. داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی برای کودکان 7 سال به بالا امن هستند، اما والدین باید به دقت از دستورالعمل میزان مصرفی پیروی کنند.

داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی می توانند موجب خواب آلودگی یا بی خوابی، ناراحتی معده، بثورات یا کهیر شوند. برخی کودکان نیز با مصرف این داروها می توانند عوارض جانبی، مانند: ضربان تند قلب، تشنج و حتی مرگ را تجربه کنند.

برخی متخصصان اطفال مخالف دادن داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی به کودکان زیر 12 سال، به علت خطرات و عدم اطلاعات اثبات شده درباره اثربخشی این داروها بر روی کودکان هستند، به خصوص آن هایی که یک بیماری زمینه ای دارند. نگرانی دیگری که در این زمینه وجود دارد، این است که شما ممکن است علاوه بر داروهای بدون نسخه سرفه و سرماخوردگی، برای کاهش تب به طور جداگانه دارویی به کودکتان بدهید و بدین ترتیب وی دو برابر میزان معمول دارو دریافت کند.

4. داروهای ضد تهوع

داروهای ضد تهوع را به کودکتان ندهید، مگر این که پزشک به طور خاص آن را تجویز کرده باشد. در بیشتر موارد، استفراع و حالت تهوع کوتاه مدت بوده و کودکان معمولاً بدون دارو بهبود می یابند. داروهای ضد تهوع خطرات و عوارض دارند. اگر کودکتان استفراغ کرد و دچار کم آبی شد، برای بهبود حال او به پزشک مراجعه کنید.

5. داروهای بزرگسالان

دادن مقدار کمتر از داروهای بزرگسالان به کودکان به همان اندازه خطرناک است که به آن ها بیش از حد تعیین شده داروی کودکان بدهید. بسیاری از والدین نمی دانند که قطره های کودکان بسیار غلیظ تر از شربت هایی است که برای بزرگسالان وجود دارد. اگر روی برچسب دارو، چیزی درباره میزان مصرف بر حسب سن و وزن کودکان نوشته نشده است، از مصرف آن خودداری کنید.

6. داروهای تجویز شده برای فرد یا بیماری دیگر

داروهایی که برای فرد دیگر (خواهر یا برادر) یا بیماری های دیگر، تجویز شده است، ممکن است برای کودک شما بی اثر و حتی خطرناک باشد. لذا فقط داروهای تجویز شده را به کودکتان بدهید.

7. داروهای منقضی شده

داروهایی را که منقضی شده اند، فوراً از بین ببرید. همچنین از شر داروهایی که تغییر رنگ داده اند و یا دیگر همان گونه که خریداری کرده اید نیستند، خلاص شوید. پس از منقضی شدن، داروها دیگر موثر نبوده و حتی می توانند مضر باشند.

8. شربت تهوع آور

هرگز از شربت تهوع آور استفاده نکنید. پیش از این، از شربت های تهوع آور برای رفع مسمومیت استفاده می شد، اما تحقیقات جدید نشان می دهد که این شربت ها تاثیری بر درمان مسمومیت ندارند و حتی خطرناک نیز هستند.

9. داروهای جویدنی

اکثر کودکان 4 سال به بالا می توانند قرص های جویدنی را بخورند، اما اگر فرزند 2 الی 3 ساله شما هنوز در خوردن غذاهای جامد ماهر نشده است، ممکن است قرص های جویدنی باعث خفگی وی شوند. از این رو، از پزشک یا داروساز بپرسید که آیا می توانید قرص های جویدنی را خرد کنید و درون مواد غذایی نرم، مانند: ماست بریزید تا کودکتان به راحتی آن را بخورد. (اطمینان حاصل کنید که کودکتان تمام غذایش را بخورد تا دارو را به میزان کامل دریافت کند.)