آیا تاثیر نورورفیدبک واقعی است؟
نوروفیدبک یک روش فناورانه است که برای کنترل، مدیریت، و تنظیم فعالیت امواج مغزی به کار میرود. این رویکرد نوآورانه نه تنها میتواند به بهبود عملکرد مغز کمک کند، بلکه امروزه به عنوان یک روش مؤثر در درمان مشکلاتی مانند عدم تمرکز، اضطراب و استرس، افسردگی، و کاهش بیش از حد فعالیت شناختی مورد استفاده قرار میگیرد. اما آیا تاثیر نوروفیدبک واقعی است؟ برای پاسخ به این سوال تا انتهای این نوشتار با ما همراه باشید.
نوروفیدبک چیست؟
الکتروآنسفالوگرافی یا EEG، که به نام نوار مغزی هم شناخته میشود، به ثبت امواج الکتریکی ناشی از فعالیت مغزی میپردازد. در جلسات نوروفیدبک، فراوانی این امواج از طریق صدا یا تصویر به شما نشان داده میشود تا شما قادر باشید بر روی آنها کنترل داشته باشید. به عبارت دیگر، نوروفیدبک یک روش غیر تهاجمی برای اندازهگیری و کنترل امواج مغزی است که به افراد این امکان را میدهد تا امواج مغزی خود را ببینند و مغز خود را مجدداً آموزش دهند. این روش به عنوان یک راهکار مؤثر به منظور کاهش علائم اختلال نقص توجه-بیش فعالی(ADHD)، اضطراب و افسردگی به کار میرود.
امواج مغزی چیست؟
سلولهای مغزی از طریق امواج الکتریکی که به آنها امواج مغزی گفته میشود، با یکدیگر ارتباط برقرار میکنند. هر موج مغزی دارای دو ویژگی اصلی است: فرکانس(سرعت حرکت موج) و دامنه(ارتفاع موج هنگام بالا و پایین رفتن).
در مورد امواج مغز انسان، میتوان گفت که بهطور کلی چهار نوع اصلی از این امواج در مغز حضور دارند. این چهار نوع شامل:
- امواج دلتا: مرتبط با خواب عمیق.
- امواج تتا: در زمان خوابآلودگی تولید میشوند.
- امواج آلفا: مرتبط با حالتهای آرامش.
- امواج بتا: این امواج در زمان بیداری و انجام فعالیتهای شناختی تولید میشوند.
افزایش یا کاهش هرکدام از این امواج میتواند منجر به اختلالاتی در حالتهای عاطفی و شناختی انسان شود. به عنوان مثال، افرادی که دچار افسردگی هستند، ممکن است نیمکره راست مغزشان بیش از حد امواج بتا تولید کند، در حالی که در نیمکره چپ امواج آلفا بیش از حد باشند. این اختلالات با استفاده از نوروفیدبک قابل کاهش است و موجب میشود تولید این امواج در هر نیمکره کاهش یابد.
درمان با نوروفیدبک چگونه عمل میکند؟
درمان با نوروفیدبک به افراد کمک میکند تا قادر باشند امواج مغزی خود را به طور آگاهانه کنترل کنند. این روش نیازمند اندازهگیری امواج مغزی خاص است که به موضوعی که درمان مرتبط با آن است، مربوط میشود. به عنوان مثال، امواج آلفا با آرامش، مدیتیشن، و آمادگی مرتبط هستند، در حالی که امواج بتا بیشتر در تمرکز، توجه پایدار، هوشیاری، هیجان، و تنش تمرکز دارند.
نوروفیدبک به فعالیت امواج مغزی شما نظارت میکند و بلافاصله بازخورد خود را از طریق نشانههای دیداری یا صوتی به شما ارائه میدهد. به عنوان مثال، در برخی مواقع، پزشک نوروفیدبک از شما میخواهد در زمان اندازهگیری امواج بتا چیزی را از روی صفحهی مانیتور تماشا کنید. در این صورت، اگر بتوانید امواج بتا را آشکار سازید، صفحه به عنوان پاسخ به این امواج مغزی روشن خواهد شد. اما اگر امواج بتا مهار شوند، صفحه تاریکتر خواهد شد.
درمان استرس و اضطراب با نوروفیدبک
اختلال استرس و اضطراب همانند سایر اختلالات، دو نوع درمان سنتی را شامل میشود: درمان دارویی و روان درمانی. انتخاب نوع درمان بر اساس ویژگیهای شخصیتی یا تشخیص اختلال مشخص میشود. اما امروزه یکی از روشهای غیردارویی موثر برای کاهش استرس و اضطراب، درمان اختلال اضطراب با استفاده از نوروفیدبک است.
درمان استرس و اضطراب با نوروفیدبک به عنوان یک روش موثر و نوآورانه برای درمان اختلال اضطراب شناخته شده است. تحقیقات نشان میدهد که ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به اضطراب با استفاده از نوروفیدبک بهبود مییابند.
بر اساس تحقیقات، در افراد مبتلا به اختلال اضطراب، نواحی پس سری مغز دچار فعالیت بیش از حد میشود. در این نواحی، امواج آهسته در زمان استراحت افزایش مییابند. در دوران خواب نیز به حداکثر میرسند. این افزایش نشاندهنده کاهش عملکرد در این نواحی است.
از این رو، درمان اختلال اضطراب با نوروفیدبک بهبود عملکرد این نواحی را هدف قرار میدهد. افراد مبتلا به اضطراب معمولاً افزایش موجهای بتا در سینگولیت خلفی تجربه میکنند. نوروفیدبک به این افراد آموزش میدهد که چگونه میتوانند این موجها را مهار کنند. این روش به مغز امکان میدهد تا الگوهای امواج مغزی خود را به حالت سالم و طبیعی بازگرداند و عملکرد به حالت طبیعی برسد.
در نتیجه، نوروفیدبک به افراد مبتلا به اختلال اضطراب یاد میدهد چگونه اضطراب خود را مدیریت کنند. این روش در واقع نوعی آموزش و تقویت مهارتهای کنترل اضطراب مغزی است. این به مغز امکان میدهد تا عملکرد خود را به حالت طبیعی بازگرداند و علائم اضطراب را به حداقل برساند.
هزینه درمان با نوروفیدبک چقدر است؟
هزینه نوروفیدبک به عوامل زیادی مانند تعداد جلسات، نوع اختلال، تجربه و مهارت درمانگر، نوع دستگاه مورد استفاده برای انجام نوروفیدبک، و… بستگی دارد و مستقیماً و غیرمستقیماً بر هزینه این درمان تأثیر میگذارد.
بنابراین در هر کلینیک ممکن است هزینه نوروفیدبک متغیر باشد. این اختلاف در قیمت ممکن است به دلایل متعددی باشد. به عنوان مثال، در برخی از مراکز نوروتراپی، مشاوره و رفتار درمانی همزمان با نوروفیدبک ارائه میشود. همچنین، مهارت و کیفیت کار نوروتراپیست نیز بر قیمت تأثیرگذار است. باید توجه داشت که هزینههای جانبی نیز ممکن است در درمان نوروفیدبک شامل هزینه نقشه مغزی باشد که جداگانه از مبلغ اصلی محاسبه میشود.